JOS VAN DER LANS - WEBLOG / TWITTER

Tijdens mijn politieke carrière als Eerste Kamerlid (1999-2007) was ik een van de eerste politici die in 2004 een eigen - tamelijk primitief - weblog begon. Eerst vooral vanwege mijn politieke activiteiten/meningen, maar in de loop der tijd steeds meer over mijn publicaties en publieke optredens als journalist en publicist. Zo werd het weblog een etalage voor iedereen die op hoogte wilde blijven van mijn gepubliceerde artikelen en columns, van gebeurtenissen waar ik bij ben geweest, van observaties die ik doe, van meningen die in mij opwellen, of van andere persoonlijke wetenswaardigheden.

Het is geen dagboek, maar wel een soort maandboek geworden, waar ik zelf regelmatig in terug blader om nog even na te gaan hoe het ook al weer zat.

Reacties worden op prijs gesteld. Stuur een email naar: info©josvdlans.nl

weblog - mei 2015
Nijmegen sociaal doe-het-zelf hoofdstad van NL?
19 mei was ik op uitnodiging van Louis de Mast (actieve GroenLinkser, organisator van van alles-en-nog-wat, mede-initiatiefnemer van de G1000 die in oktober in de Waalstad wordt gehouden) een dag op werkbezoek in Nijmegen, of zoals Louis zijn stad bij voorkeur aanduidt: Wijnegen. Het was een bezoek waar je vrolijk van wordt, omdat het een inkijkje bood in de vele initiatieven die er door mensen genomen worden om zaken zelf te organiseren en het heft in eigen handen te nemen. Zoals Nijmegen in de jaren zeventig en tachtig (en misschien nu nog wel) de woongroepenhoofdstad van Nederland was, zo zou de stad nu ook wel een kunnen uitgroeien tot de sociaal doe-het-zelf hoofdstad van het land. Er gebeurt in ieder geval enorm veel. Hieronder volgt een kleine parade van de bezoeken en gepsrekken die ik deze dag heb gevoerd. De foto’s zijn gemaakt door een uitstekende fotografe, Laura Hendrikx, die opereert onder de naam Méli-Mélo Fotografie

Op haar website vindt u overigens ook een leuke fotoreportage van deze dag.
Fotografie Méli-Mélo - Laura Hendrikx

Openluchtpiano’s Nijmegen - De dag begon met het bewonderen van de een van de openluchtpiano’s die in Nijmegen op meerder publieke plaatsen zijn neergezet en waarop mensen op kunnen gaan spelen als ze zich daartoe geroepen voelen. Maar ook worden er optreden van koren op begeleid of andere leuke dingen gedaan. Een ontzettend leuk initiatief dat ook in andere steden is genomen. In Nijmegen is Rhea Elise de grote trekker.
Tegenover het station begon het eerste echte bezoek:
CVJO-Nijmegen - Centrum Voor Jonge Ondernemers ligt pal tegenover het station in Nijmegen, in een (foeilelijk) kantoorcomplex dat al jaren leegstaat. CVJO heeft zich ontpopt tot een succesformule voor startende ondernemers. Het Centrum biedt in een gezellig-functionele ruimte: boostprogramma, werkplek (24/7), collega-ondernemers, Wi-Fi, overlegruimtes, hulp bij administratie, belastingadvies, ondersteuning in structuur en ritme van werkdagen én een groot netwerk. Dit totaalpakket kost slechts € 185,00 (ex. btw) per maand. Inmiddels zijn er in CVJO meer dan 50 ondernemers succesvol gestart. Het netwerk van startende ondernemers is zo hecht, dat zij elkaar als collega's ervaren. Jong ondernemen kan zich het beste ontwikkelen door delen van kennis en samenwerking.

Zorgpioniers - In het CVJO ontmoet ik een van de Nijmeegse zorgpioniers. De Zorgpioniers is een Nijmeegs initiatief van hulpverleners uit het werkveld zelf die de handen ineen hebben geslagen omdat ze geloven dat de hulpverlening meer dichterbij mensen, efficiënter en met betere kwaliteit georganiseerd kan worden. Betrokken, flexibel, deskundig en hulp op maat; vandaar hun slogan: “dichtbij doen wat nodig is.” Niet de organisatie of het systeem staat bij de zorgpioniers centraal, maar de bewoner zelf en zijn / haar behoefte. Ze zoeken creatief naar oplossingen, als het nodig is buiten de bestaande kaders; daarom noemen ze zich pioniers!

Vanaf het station op de OV-fiets dwars door het centrum van de stad naar de hoek van de Sint Jorisstraat met de Canisiussingel voor een bezoek aan het Zelfregiecentrum en J72.

Fotografie Meli-Melo - Laura Hendrikx
J72 - J72 aan de Sint Jorisstraat 72, op de hoek met de Canisiussingel is een werkplaats in hartje Nijmegen voor ondernemende mensen die willen dromen en waarmaken: samen doe-het-zelven, sociaal ondernemen, jouw droom waarmaken en de stad of de wereld nog mooier. Er is wifi en koffie, en J72 is bijna dagelijks open. Het kost niks, men betaalt door elkaar te helpen.


Zelfregiecentrum - Het Zelfregiecentrum Nijmegen is een samenwerkingsverband van vier Nijmeegse belangenorganisaties: WIG, De Kentering, Onderling Sterk en BWN. Bij het Zelfregiecentrum kun je: anderen ontmoeten, je ervaringen delen met lotgenoten, je ervaringsdeskundigheid inzetten, trainingen volgen om je sterker te voelen, hulpvragen stellen (spreekuren), vrijwilligerswerk doen, zelf een activiteit starten. Daarnaast doet het zelfregiecentrum aan collectieve belangenbehartiging van mensen met een beperking, in adviesraden van de gemeente, clientenraden en acties.
Vervolgens door naar de Waalkade, naar het bijzondere Bed&Breakfast-schip Opoe Sientje.

In het Bed & Breakfast-schip 'Opoe Sientje' ontmoet ik Damiaan Messing, initiatiefnemer van de Walk of Wisdom, een eigentijdse pelgrimsroute van 136 kilometer rondom Nijmegen. (Hij zit in het midden van de foto.) 136 kilometer lopen met telefoon en internet zoveel mogelijk uit om na te denken over je leven en plaats in het grotere geheel. Dat is het concept van de 'walk of wisdom'. De route is het beschouwende broertje van de Nijmeegse Vierdaagse en de eerste pelgrimsroute ter wereld die onafhankelijk is van een bepaalde religie. De route draait om de wijsheid van het leven: de ervaring. De Walk of Wisdom is gïnspireerd door het het idee dat alle mensen onderdeel zijn van dezelfde aarde en veelal dezelfde levensfasen doormaken. Vanuit dat idee is de ambitie een wereldwijde route te realiseren. Op 21 juni worden de eerste 136 kilometer van de route geopend langs de heuvels, rivieren, oude bossen en cultuurlandschappen rondom Nijmegen. Hier worden identiteit en basisrituelen van de Walk of Wisdom ontwikkeld, waarna de route geleidelijk wordt uitgelegd naar de rest van de wereld met behulp van lokale partners. Meer informatie: Walk of wisdom.


Opoe Sientje - Ope Sientje is overigens een wel heel bijzondere Bed & Breakfast. Het is een oud binnenvaartschip met een groot een gezellig ingericht ruim en vier kamers. Elke van de vier B&B-kamer op de Opoe Sientje is anders, elk met een heel eigen sfeer. Ze varieren van de warme 1001 nacht sfeer tot de frisse Op 't water kamer. Er is een Schipperhut en Juttershut. En u kunt zelfs het hele schip afhuren voor een diner en/of feest in 't Ruim met overnachting. Daarnaast is er ook nog een verrassend museum. Ieder kwartaal organiseert ze een nieuwe expositie rond een thema dat verbonden is met de rivier. Er zijn rondleidingen voor alle leeftijden. Lees meer: Opoe Sientje-activiteiten.

Honigcomplex - Vervolgens gaat de tocht naar de voormalige Honig-fabriek aan de Waal. Het Honigcomplex is het grootste complex in het Waalfront en beslaat 33.000 vierkante meter. Het is in ieder geval tot tot 2022 een wervelende hotspot van Nijmegen. Het karakteristieke complex ligt in het westen van de stad en is goed bereikbaar. Je kunt er heerlijk eten en drinken, sporten, winkelen, muziek maken en (veel) meer. Je vindt er kunst, cultuur en er worden wekelijks kleine en grote evenementen georganiseerd. Hier is in de middag nog een ontmoeting met tal van bewonersinitiatieven in de stad en een filosofisch café.

Als ik aan het einde van de dag murw gepraat mijn OV-fiets inlever ben ik ervan overtuigd dat Nijmegen inderdaad de sociaal doe-het-zelf-hoofdstad van Nederland is. Of zijn er steden die menen meer aanspraak te mogen maken op deze titel? Nodig mij uit en ik zoek het voor u uit.
3 juni Amsterdamse daklozendag
Lezing collega Nico de Boer

Klik op de afbeelding om je aan te melden.
Eropaf! - nog steeds gelezen
Volgende week dinsdag hele dag in Nijmegen
Systeem- en leefwereld in de ban?
Op de site socialevraagstukken.nl heeft SCP-onderzoeker Wouter Mensink een mooie bijdrage geschreven over het gebruik van de begrippen systeem- en leefwereld, waarin mijn geschriften een hoofdrol vervullen. Hij vraagt zich af of het onderscheid niet contra-productief is gaan werken. Omdat we de werkelijkheid met deze twee begrippen 'vastzetten' gaan we de werkelijkheid als een soort selffulfilling prohecy ook als zodanig waarnemen en ons handelen daarmee in overeenstemming brengen. Dat is een intelligente kritiek, die tot nadenken stemt.
Maar dan komt Mensink met de volgende remedie:
'..om te beginnen moeten we ophouden te denken in algemene vage termen als 'systemen', 'waarden' en 'bureaucratie'. Laten we eens heel praktisch beschrijven hoe ambtenaren, professionals en burgers zich tot elkaar verhouden. Waar spreken ze elkaar? Zijn er plekken waar ze elkaar regelmatig tegenkomen? Wat voor afspraken maken ze en hoe leggen ze die vast? Op die manier te kijken hoe dit soort actoren onderling netwerken vormen of juist netwerkvorming afhouden, is onderdeel van wat Latour met een aantal andere denkers actor-network theory heeft genoemd. Ongetwijfeld kom je dan ook voorbeelden tegen van professionals die burgers in een bepaald stramien proberen te duwen of overlegmomenten waarop mensen inderdaad verschillende talen spreken. Maar dan is de insteek om precies te beschrijven waar dat aan ligt, in plaats van in algemene dichotomieën te vervallen.'
Ik zal de eerste zijn die zal erkennen dat begrippen als leef- en systeemwereld, bureaucratie abstracties zijn die de werkelijkheid onrecht aan doen. Het zijn interpreterende hulpmiddelen die - Mensink wijst daar terecht op - een eigen leven gaan leiden. Maar het omgekeerde: de werkelijkheid beschrijven zonder begripsmatige duidingen en abstracties is heden ten dage misschien nog wel een grotere illusie. Het riekt naar wat ik voor het gemak maar even als een naief soort empirisme betitel: het idee dat je de werkelijkheid zou kunnen beschrijven en dat van daaruit een soort natuurlijk begrip zou opkomen. Want elke vorm van begrijpen is een vorm van ordenen, van interpreteren en voor je het weet rollen er dan weer abstracties uit je toetsenbord. Dan ordenen we de wereld bijvoorbeeld ineens in netwerken.
Zeker, veel gebruikte begrippen en abstracties moeten, zeker in mode- en trendgevoelig Nederland, waar het napapegaaien tot hogere beleidskunst is verheven, kritisch tegen het licht worden gehouden. Maar je ontmaskert ze niet door ze weg te gummen, maar door zorgvuldig en precies te analyseren, waarom ze kennelijk voor grote groepen mensen tot de verbeelding spreken. En door er - als je meent dat ze de werkelijkheid geweld aan doen - nieuwe begrippen tegenover te stellen.

Klik op de afbeelding hieronder voor de beschouwing van Wouter Mensink.

Reactie van Wouter Mensink op mijn reactie

Systeem- en leefwereld, deel 2: reactie op Jos van der Lans

Ik schreef een bijdrage voor de website SocialeVraagstukken.nl over het filosofische onderscheid tussen systeem- en leefwereld. Dit onderscheid wordt tegenwoordig vaak aangehaald in het publieke, politieke en ambtelijke debat. Ik haalde in mijn bijdrage het werk van Jos van der Lans aan, die meteen een mooie reactieschreef. Ik ben het grotendeels met hem eens, en vind zijn ‘oplossing’ eigenlijk beter dan de mijne.

Van der Lans erkent dat het onderscheid een hulpmiddel is dat een eigen leven is gaan leiden. Hij voegt toe:

Maar het omgekeerde: de werkelijkheid beschrijven zonder begripsmatige duidingen en abstracties is heden ten dage misschien nog wel een grotere illusie. Het riekt naar wat ik voor het gemak maar even als een naïef soort empirisme betitel: het idee dat je de werkelijkheid zou kunnen beschrijven en dat van daaruit een soort natuurlijk begrip zou opkomen.

Ik ben het met hem eens dat empirisme wat naïef kan zijn. Zoals ik mijn bijdrage ook zei is het illusie te denken dat je als onderzoeker als het ware over een kloof naar de werkelijkheid kijkt. Je staat er middenin. Je moet de werkelijkheid altijd een handje te helpen om zich aan je te tonen. Zelfs als je wilt onderzoeken of water zout bevat moet je ingrijpen, bijvoorbeeld door het te verhitten. Zo verdamp je het water en hou je zout over. Je verandert door het onderzoek dus de werkelijkheid, in dit geval door zout en water te scheiden.

Toch kun je denk ik verder komen met beschrijvingen dan Van der Lans suggereert. De filosoof Bruno Latour, die ik aanhaal in mijn bijdrage, zegt, bewust polemisch: als je na een beschrijving nog altijd een verklaring nodig hebt, dan was het een slechte beschrijving. Misschien is dat te kort door de bocht. Wel moet je ervoor waken om niet een verklaring aan de werkelijkheid ‘op te leggen’. Van der Lans lijkt die bezorgdheid te delen, waar hij zegt dat je nieuwe begrippen moet zoeken als je oude begrippen de werkelijkheid geweld aan doen. Je kunt nog meer doen dan dat: in je beschrijving kun je ook de ingrepen meenemen die je als onderzoeker doet. Wat dat betreft kunnen we nog veel van antropologen leren.

Een belangrijke vraag is dan wat voor soort begrippen je gaat gebruiken. Van der Lans suggereert dat het begrip ‘netwerk’ waarmee Latour komt aanzetten in feite ook een abstracties is, net zoals ‘systeemwereld’ en ‘leefwereld’. Dat is zeker waar. In zekere zin zijn alle begrippen abstracties. Van der Lans zegt zelf al dat sommige begrippen de werkelijkheid geweld aandoen, maar de Sloveense filosoof Slavoj Žižek gaat zelfs een stap verder. Hij noemt taal überhaupt ‘gewelddadig’, omdat een enkel woord altijd een sterke versimpeling is van hetgeen waarnaar het verwijst (een appel is echt niet perfect rond). We kunnen dan alleen maar proberen om begrippen te zoeken die zo min mogelijk ingrijpen in wat we bestuderen. Vaak kunnen we heel goed uit de voeten met de begrippen die de mensen die we onderzoeken zelf gebruiken.

In mijn bijdrage stelde ik voor om de begrippen ‘systeemwereld’ en ‘leefwereld’ maar niet meer te gebruiken, omdat ze alleen maar de nadruk vestigen op de kloof tussen ambtenaren, professionals en burgers. Door een kloof steeds maar te benadrukken loop je het risico dat hij alsmaar breder wordt. Maar Van der Lans stelt terecht dat het ook geen oplossing is om er dan maar niet meer over te praten. Of we de kloof nu zelf gemaakt hebben of niet, hij bestaat in zekere zin. Als je een kuil graaft en je wilt dat mensen er niet invallen, dan kun je er maar beter een hek omheen zetten. Erg duurzaam is die oplossing echter niet. Van der Lans heeft een mooiere suggestie. Hij zegt:

je ontmaskert [begrippen en abstracties] niet door ze weg te gummen, maar door zorgvuldig en precies te analyseren, waarom ze kennelijk voor grote groepen mensen tot de verbeelding spreken.

Daarmee kom je in de buurt van wat ook wel een ideeëngeschiedenis heet. Ik sluit me hier graag bij aan: laten we goed analyseren hoe we ertoe gekomen zijn te denken dat er een kloof bestaat tussen burgers en overheid. Daarvoor zouden we wel eens ver terug de tijd in moeten gaan, tot het begin van wat we de ‘moderne tijd’ zijn gaan noemen. Als we er eenmaal uit zijn, dan kunnen we onze begrippen misschien ombuigen tot andere, die minder ingrijpend zijn.

Kies een periode: december 2024
november 2024
oktober 2024
september 2024
augustus 2024
juli 2024
juni 2024
mei 2024
april 2024
maart 2024
februari 2024
januari 2024
december 2023
november 2023
oktober 2023
september 2023
augustus 2023
juli 2023
juni 2023
mei 2023
april 2023
maart 2023
februari 2023
januari 2023
december 2022
november 2022
oktober 2022
september 2022
augustus 2022
juli 2022
juni 2022
mei 2022
april 2022
maart 2022
februari 2022
januari 2022
december 2021
november 2021
oktober 2021
september 2021
augustus 2021
juli 2021
juni 2021
mei 2021
april 2021
maart 2021
februari 2021
januari 2021
december 2020
november 2020
oktober 2020
september 2020
augustus 2020
juli 2020
juni 2020
mei 2020
april 2020
maart 2020
februari 2020
januari 2020
december 2019
november 2019
oktober 2019
september 2019
augustus 2019
juli 2019
juni 2019
mei 2019
april 2019
maart 2019
februari 2019
januari 2019
december 2018
november 2018
oktober 2018
september 2018
augustus 2018
juli 2018
juni 2018
mei 2018
april 2018
maart 2018
februari 2018
januari 2018
december 2017
november 2017
oktober 2017
september 2017
augustus 2017
juli 2017
juni 2017
mei 2017
april 2017
maart 2017
februari 2017
januari 2017
december 2016
november 2016
oktober 2016
september 2016
augustus 2016
juli 2016
juni 2016
mei 2016
april 2016
maart 2016
februari 2016
januari 2016
december 2015
november 2015
oktober 2015
september 2015
augustus 2015
juli 2015
juni 2015
mei 2015
april 2015
maart 2015
februari 2015
januari 2015
december 2014
november 2014
oktober 2014
september 2014
augustus 2014
juli 2014
juni 2014
mei 2014
april 2014
maart 2014
februari 2014
januari 2014
december 2013
november 2013
oktober 2013
september 2013
augustus 2013
juli 2013
juni 2013
mei 2013
april 2013
maart 2013
februari 2013
januari 2013
december 2012
november 2012
oktober 2012
september 2012
augustus 2012
juli 2012
juni 2012
mei 2012
april 2012
maart 2012
februari 2012
januari 2012
december 2011
november 2011
oktober 2011
september 2011
augustus 2011
juli 2011
juni 2011
mei 2011
april 2011
maart 2011
februari 2011
januari 2011
december 2010
november 2010
oktober 2010
september 2010
augustus 2010
juli 2010
juni 2010
mei 2010
april 2010
maart 2010
februari 2010
januari 2010
december 2009
november 2009
oktober 2009
september 2009
augustus 2009
juli 2009
juni 2009
mei 2009
april 2009
maart 2009
februari 2009
januari 2009
december 2008
november 2008
oktober 2008
september 2008
augustus 2008
juli 2008
juni 2008
mei 2008
april 2008
maart 2008
februari 2008
januari 2008
december 2007
november 2007
oktober 2007
september 2007
augustus 2007
juli 2007
juni 2007
mei 2007
april 2007
maart 2007
februari 2007
januari 2007
december 2006
november 2006
oktober 2006
september 2006
augustus 2006
juli 2006
juni 2006
mei 2006
april 2006
maart 2006
februari 2006
januari 2006
december 2005
november 2005
oktober 2005
september 2005
augustus 2005
juli 2005
juni 2005
mei 2005
april 2005
maart 2005
februari 2005
januari 2005
december 2004
november 2004
oktober 2004
september 2004
augustus 2004