Tijdens mijn politieke carrière als Eerste Kamerlid (1999-2007) was ik een van de eerste politici die in 2004 een eigen - tamelijk primitief - weblog begon. Eerst vooral vanwege mijn politieke activiteiten/meningen, maar in de loop der tijd steeds meer over mijn publicaties en publieke optredens als journalist en publicist. Zo werd het weblog een etalage voor iedereen die op hoogte wilde blijven van mijn gepubliceerde artikelen en columns, van gebeurtenissen waar ik bij ben geweest, van observaties die ik doe, van meningen die in mij opwellen, of van andere persoonlijke wetenswaardigheden.
Het is geen dagboek, maar wel een soort maandboek geworden, waar ik zelf regelmatig in terug blader om nog even na te gaan hoe het ook al weer zat.
Reacties worden op prijs gesteld. Stuur een email naar: info©josvdlans.nl
|
|
|
weblog - april 2024
apr 23
|
In Memoriam Hans van der Wilk in de Groene Amsterdammer
Klik hier of op de afbeelding om de tekst te downloaden.
|
apr 22
|
De laatste column in het Tijdschrift voor sociale vraagstukken (na 35 jaar)
De laatste
Hoeveel columns ik voor dit tijdschrift en zijn voorganger TSS heb geschreven, heb ik niet precies kunnen achterhalen. De periode start in het pre-digitale tijdperk en kent begin jaren negentig een onderbreking, waardoor niet alles meer op mijn computer is terug te vinden. Maar het zijn er naar schatting een kleine driehonderd.
De eerste in 1987 ging over de sluisdeuren die toen net op het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur ((WVC) in Rijswijk waren geïnstalleerd. Dat was nieuw, tot dan kon je daar gewoon binnenlopen. Nu moest je eerst een pasje bemachtigen, waarmee je je langs tourniquets moest zien te worstelen - een vaardigheid die nog maar weinigen onder de knie hadden. Ik schreef er een hilarische column over, waarin ik achter de onneembare barrières snode opzet vermoedde om het werkveld buiten de deur te houden.
Mijn columns waren soms een vrijplaats om mijn ergernissen de vrije loop te laten. Vooral het al maar groeiende legioen consultants en commerciële organisatiebureaus vormde een steen des aanstoots. Niet zelden belden ze op vanuit hun auto met het verzoek om op een congres of een brainstormbijeenkomst een bijdrage te leveren. Mijn naam stond dan op een lijstje, maar ze hadden eigenlijk geen idee met wie ze van doen hadden.
Vaak spraken ze me aan als meneer Lans of Land of Verland en als ik dan voor mijn mogelijke inspanningen hetzelfde uurtarief wilde als zij verdienden, viel het gesprek snel stil. In juni 1998 liet ik mijn ongenoegen de vrije loop in de column ‘Het circus’, waarin ik het verloop van zo’n doorsnee telefoongesprek beschreef. Zonder veel resultaat. Het scenario herhaalt zich tot op de dag van vandaag.
Een keer werd een column geweigerd. Dat was in januari 1998 toen het Tijdschrift werd overgenomen door Elsevier en ik daar in mijn column mijn gal over spuwde. De weigering leidde tot een unieke schrijversstaking, waarna het Nederlands Intituut Zorg en Welzijn (NIZW) het tijdschrift overnam en zo voorkwam dat het ten prooi viel aan puur commerciële krachten. Het is zeer de vraag of dit tijdschrift nog had bestaan als dat toen niet was gebeurd.
De inhoud van de columns is in de loop der jaren analytischer geworden. Met sommige grappige uitschieters, zoals in oktober 2002 toen staatssecretaris Ross-Van Dorp bij het vijftigjarig jubileum van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport met kennelijke instemming een column citeerde waarin ik kritisch zou zijn geweest op welzijnsorganisaties. Die hadden onderling besloten, zo schreef ik, niet mee te doen aan aanbestedingen omdat ze er niets voor voelden om een lokaal verankerde werksoort als een product op een niet bestaande markt aan te bieden. Onverstandig, zo liet de staatssecretaris haar feestelijk gehoor weten. De ironie was haar totaal ontgaan en achteraf valt te betreuren dat de welzijnsdirecties niet echt massaal tot een aanbestedingsboycot hebben besloten. Dat had veel ellende kunnen voorkomen.
Het geheel overziend – een kleine selectie is onder de titel Van onderop als bundel bij Uitgeverij Van Gennep verschenen – leverde ik in mijn columns met redelijk vooruitziende blik commentaar op ontwikkelingen in het sociaal domein. Maar dat houdt nu dus op, want deze column is mijn laatste. Als hij verschijnt bereik ik de leeftijd van 70 jaar wat ik eigenlijk een nog grotere prestatie vind. Maar ook een leeftijd waarop het tijd wordt om voor jongere mensen plaats te maken. Wat niet wil zeggen dat ik niets meer van me zal laten horen. Integendeel, ik ben me aan het bekwamen in een heel nieuw genre: podcasts. Nooit te oud om met de tijd mee te gaan.
Mocht je desalniettemin in de toekomst behoefte hebben aan mijn opinie, dan is daar ChatGPT. Je vraagt gewoon om een column van zeshonderd woorden in de stijl van Jos van der Lans over een door jou gewenst onderwerp en binnen een paar seconden verschijnt er een tekst op je beeldscherm, waar ik uren op zou ploeteren. Zo kun je altijd een beroep op me blijven doen.
Deze column verscheen in het Tijdschrift voor sociale vraagstukken, nr. 1/2024. Hier kan je de pdf downloaden.
|
apr 22
|
Beschouwing over veertig jaar schrijven over de publieke sectror
In het eerste nummer van deze jaargang nam ik afscheid als coilumnist van het Tijdschrift voor sociale vraagstukken. Een mooie gelegenheid om terug te blikken op eemn kleine veertig jaar schrijven over de publieke sector. Wat was de rode draad?
Klik hier op de afbeelding voor de tekst om de tekst te downloaden.
|
apr 5
|
Gasthoofdredacteur themanummer Tijdschrift voor sociale vraagstukken
Om mijn afscheid als columnist luister bij te zetten was mij de eer toebedeeld om als gasthoofdredacteur het themadossier van het eerste nummer van het Tijdschrift voor sociale vraagstukken samen te stellen. Toen mij de vraag werd voorgelegd wist ik meteen waar het dossier rover moest gaan: retro-innovatie. Ik had de term voor het eerst in 2008 horen gebruiken door de Enschedese directeur sociaal domein Hans Weggemans. Ik moest erom lachen, je hoort twee begrippen aan elkaar plakken die toch wat tegenstrijdig lijken.
Maar Hans Weggemans was bloedserieus. Hij gebruikte de aanduiding in verband met het aanstellen van wijkcoaches in de Enschedese vogelaarwijk Velve-Lindehof, die als generalist in de wijk aan de slag waren gegaan. Ze waren alle soorten sociaal werkers ineen. En: ze hadden een mandaat om te handelen, dwars door kokers, loketten en obstakels heen. Dat was nieuw, Enschede was na Leeuwarden de tweede gemeente met deze aanpak, die later de grondslag vormde voor de introductie van sociale wijkteams.
Maar het was ook oud, zo voegde Weggemans er aan toe. De oude maatschappelijk werker deed dat eigenlijk ook allemaal, die deed gewoon alles wat nodig was. Dus wat we in Enschede hier gaan doen, zo vertelde hij, is niet nieuw, maar het is het hernemen van oude werkwijzen in nieuwe omstandigheden. Het is het terugpakken van iets essentieels, dat we in het verloop der moderne tijden hebben opgeknipt, gebureaucratiseerd en over heel veel professionals hebben opgedeeld. Daar worstelen we ruim vijftien jaar later nog steeds mee. Het marktdenken heeft diepe sporen nagelaten. De schaalvergroting is onverdroten verder gegaan. De controlebureaucratie is – hoewel niemand dat wilde - alleen nog maar toegenomen. Veel van wat je in het sociale domein als essentieel zou kunnen beschouwen is daardoor in de verdrukking gekomen.
Maar er is ook een kentering in de maak. Dat maakt retro-innovatie juist nu actueel. De overtuiging dat de periode van marktwerking en bedrijfsmatige aansturing van de sociale sector meer kapot heeft gemaakt dan ons lief is wordt steeds breder gedeeld. De behoefte om een aantal desastreuze effecten ongedaan te maken groeit.
Maar waar zijn we nu precies vervreemd van geraakt? Intuïtief gezien gaat het om zaken als nabijheid, vertrouwdheid, betrouwbaarheid, praktische wijsheid, herkenbaarheid, kleinschaligheid, tijd nemen, continuïteit en ga zo maar door. Allemaal zachte waarden die in de taal van de markt, in de ideologie van efficiency, in de cultuur van de technocratische beheersing naar de marginaliteit zijn verdreven. Door ze in het centrum van onze aandacht te brengen, kunnen we gaan nadenken hoe we deze waarden in onze tijd organisatorisch vorm kunnen geven. Dat is wat retro-innovatie beoogt.
In het themanummer wordt door meerdere auteurs onderzocht wat deze reis van verleden naar de toekomst betekent op verschillende terreinen. Dat heeft een flink aantal spannende artikelen opgeleverd.Met bijdragen van Hans Boutellier, Pieter Hilhorst, Phillip Blond (interview), Marc Rakers, Jet Bussemaker, Margo Trappenburg, Jos de Blok (interview), Toby Witte, Monique Kremer, Radboud Engbersen en van mij zelf.
Je kunt het nummer hier bestellen. Of hier downloaden. |
apr 3
|
Thijs van Mierlo op LinkedIn over mijn afscheid als columnist bij TSV
|
apr 2
|
NIEUW: Van onderop - bundel columns uit Tijdschrift voor sociale vraagstukken
Flaptekst:
Tussen 1987 en 2024 schreef de publicist Jos van der Lans een kleine 300 columns voor het Tijdschrift voor sociale vraagstukken. Geen sociaal-politiek onderwerp bleef daarin onbesproken. Zo schreef hij al in de jaren negentig als een der eersten over de spanning tussen de systeem- en leefwereld, kantte hij zich rond de eeuwwisseling fel tegen het aanbesteden in het sociale domein en doorzag hij al vroeg de innige relatie tussen marktwerking en bureaucratisering, hekelde hij bij herhaling de invloed van consultants en bezorgde hij zichzelf na 9/11 hoofdbrekens over de multiculturele samenleving.
Van der Lans ontpopte zich als een columnist die niet stil achter zijn beeldscherm de wereld beschouwt. Regelmatig trok hij het land in om de Haagse werkelijkheid te ontlopen en de wijsheid van actieve burgers, sociale professionals en doortastende bestuurders op te tekenen. In zijn eigen buurt organiseerde hij medebewoners om zijn pleidooien voor burgerinitiatieven in de praktijk te brengen. Practise what you preach, met als bijkomend voordeel dat hij er vervolgens weer over kon schrijven. In deze bundel zijn vijftig van zijn columns bijeengebracht. Bij elkaar vormen ze een intrigerende kroniek van recente sociale geschiedenis. Zinloos geweld, armoede, Tokkie-mania, participatie, decentralisaties, keukentafelgesprekken, grensoverschrijdend gedrag – het komt allemaal aan de orde. Tegelijkertijd bieden de columns meer dan een tijdsbeeld. Hoewel ze in een periode van ruim dertig jaar geschreven zijn, stemmen ze nog steeds tot nadenken. Dat zegt zeker iets over de weerbarstige werkelijkheid, maar het zegt vooral iets over de scherpte van de blik waarmee Van der Lans het sociaal domein probeert te doorgronden.
|
|
Kies een periode:
april 2024 maart 2024 februari 2024 januari 2024 december 2023 november 2023 oktober 2023 september 2023 augustus 2023 juli 2023 juni 2023 mei 2023 april 2023 maart 2023 februari 2023 januari 2023 december 2022 november 2022 oktober 2022 september 2022 augustus 2022 juli 2022 juni 2022 mei 2022 april 2022 maart 2022 februari 2022 januari 2022 december 2021 november 2021 oktober 2021 september 2021 augustus 2021 juli 2021 juni 2021 mei 2021 april 2021 maart 2021 februari 2021 januari 2021 december 2020 november 2020 oktober 2020 september 2020 augustus 2020 juli 2020 juni 2020 mei 2020 april 2020 maart 2020 februari 2020 januari 2020 december 2019 november 2019 oktober 2019 september 2019 augustus 2019 juli 2019 juni 2019 mei 2019 april 2019 maart 2019 februari 2019 januari 2019 december 2018 november 2018 oktober 2018 september 2018 augustus 2018 juli 2018 juni 2018 mei 2018 april 2018 maart 2018 februari 2018 januari 2018 december 2017 november 2017 oktober 2017 september 2017 augustus 2017 juli 2017 juni 2017 mei 2017 april 2017 maart 2017 februari 2017 januari 2017 december 2016 november 2016 oktober 2016 september 2016 augustus 2016 juli 2016 juni 2016 mei 2016 april 2016 maart 2016 februari 2016 januari 2016 december 2015 november 2015 oktober 2015 september 2015 augustus 2015 juli 2015 juni 2015 mei 2015 april 2015 maart 2015 februari 2015 januari 2015 december 2014 november 2014 oktober 2014 september 2014 augustus 2014 juli 2014 juni 2014 mei 2014 april 2014 maart 2014 februari 2014 januari 2014 december 2013 november 2013 oktober 2013 september 2013 augustus 2013 juli 2013 juni 2013 mei 2013 april 2013 maart 2013 februari 2013 januari 2013 december 2012 november 2012 oktober 2012 september 2012 augustus 2012 juli 2012 juni 2012 mei 2012 april 2012 maart 2012 februari 2012 januari 2012 december 2011 november 2011 oktober 2011 september 2011 augustus 2011 juli 2011 juni 2011 mei 2011 april 2011 maart 2011 februari 2011 januari 2011 december 2010 november 2010 oktober 2010 september 2010 augustus 2010 juli 2010 juni 2010 mei 2010 april 2010 maart 2010 februari 2010 januari 2010 december 2009 november 2009 oktober 2009 september 2009 augustus 2009 juli 2009 juni 2009 mei 2009 april 2009 maart 2009 februari 2009 januari 2009 december 2008 november 2008 oktober 2008 september 2008 augustus 2008 juli 2008 juni 2008 mei 2008 april 2008 maart 2008 februari 2008 januari 2008 december 2007 november 2007 oktober 2007 september 2007 augustus 2007 juli 2007 juni 2007 mei 2007 april 2007 maart 2007 februari 2007 januari 2007 december 2006 november 2006 oktober 2006 september 2006 augustus 2006 juli 2006 juni 2006 mei 2006 april 2006 maart 2006 februari 2006 januari 2006 december 2005 november 2005 oktober 2005 september 2005 augustus 2005 juli 2005 juni 2005 mei 2005 april 2005 maart 2005 februari 2005 januari 2005 december 2004 november 2004 oktober 2004 september 2004 augustus 2004 |
|