Op vrijdag 28 mei was er een kleine afscheidsplechtigheid voor Harry van den Berg, founding father (1990-1996) van het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks, en daarna betekenisvol voorman van ANGSAW (Amsterdam-Noord Groene Stad aan ’t Water) een groep actieve Noorderlingen die zich met de toekomst vcan het stadsdeel bemoeide. Ik kende Harry heel goed, zowel van de tijd dat ik medebestuurslid was van het Wetenschappelijk Bureau, als van de tijd (2007-2014) dat ik mij samen met hem in de Stichting Cultuur aan ’t IJ hard maakte om de Tolhuistuin te realiseren. Ik verving bij deze bijeenkomst Gerrit Pas die daar namens GroenLinks het woord zou voeren, maar door ziekte verhinderd was. Hieronder mij eerbetoon aan een hele bijzondere man.



De enige twee betaalde medewerkers van de Wetenschappelijk Bureaus van de PSP én de PPR hadden er een hard hoofd in, toen ze in 1990 hoorden dat de CPN de voorzitter zou leveren van het nieuw op te richten WB van GroenLinks. De CPN had deze eer te danken aan het feit dat het IPSO, het WB van de CPN, al helemaal geen personeel meer had en dus dan maar via het voorzitterschap haar inbreng veilig moest zien te stellen. De toestand was overigens kritiek. PPR, PSP en CPN (en de meefuserende Evangelische Volkspartij (EVP), een zonodig nog kleinere politieke splinter) waren op sterven na dood en er moest echt serieus denkwerk worden verricht om GroenLinks nieuw leven in te blazen.

Maar kon dat onder leiding van een CPN’er? Communisten hadden - zeker in kringen van de PSP en PPR - het imago van oerlinkse, wat drammerige partijtijgers waarvan de meesten nog nooit op een inspirerende gedachte over het milieu of het klimaat waren betrapt. Als dat dus maar goed zou gaan?!

Nu, ruim dertig jaar later weten we, dat het beste wat het WB van GroenLinks in 1990 had kunnen overkomen Harry van den Berg was. Harry ontpopte zich als de founding father van het nieuwe WB. Hij organiseerde direct een groot internationaal congres over groene en linkse politiek, waarmee hij GroenLinks op de internationale kaart zette. Hij was een meedenker, iemand bij wie iedere medewerker altijd voor raad en daad terecht kon, een nauwgezet meelezer van conceptteksten. Hij waakte over de onafhankelijkheid van het WB, weerde zich principieel tegen al die partijbestuurders die het wetenschappelijke bureau voor hun partijkarretje wilden spannen. Hij bleek in alles het tegendeel van waarvoor was gevreesd. Hij was – tussen 1990 en 1996 – de ideale voorzitter.

Zo leerde ik, als medebestuurslid, Harry kennen. Als iemand waar je op kunt bouwen. Aardig, geduldig, tactisch, doordacht, strategisch, bescheiden edoch vasthoudend – opgeven zat niet in zijn aard. Harry – met een full time baan aan de VU – was eigenlijk het derde staflid, onbetaald, maar niet minder productief. Harry had het altijd over meewerkend besturen, waarbij hij – tot grote opluchting van alle anderen – zelfs eigenhandig de jaarverslagen schreef. Waar vind je nog zo’n voorzitter?

Met Gerrit Pas, een van de twee eerste medewerkers die de komst van een CPN-voorzitter met de nodige zorg tegemoet had gezien, ontwikkelde Harry een dierbare vriendschap. Hun wederzijdse liefde voor kunst en cultuur leverde daarvoor de niet-aflatende brandstof. Gerrit had hier dit verhaal moeten vertellen, ik doe dat eigenlijk namens hem, want hij is ziek en helaas niet in staat om hier het woord te voeren.

Paul Basset, die andere eerste WB-medewerker, reageerde onthutst op het plotselinge overlijden van Harry. Hij zei spontaan: ‘Ach, onze maestro is niet meer.’

Maestro…!?

Het is een vreemd woord. Het is eigenlijk een woord dat je totaal niet met de politiek in verband brengt. Maestro Rosenmüller, maestro Klaver – het doet pijn aan je oren. Bij maestro’s denk je aan dirigenten, aan cultuurscheppers, aan bijzondere mensen, aan mensen van de buitencategorie. En juist daarom is het een woord dat naadloos op Harry past. Hij was de maestro van het WB, en later van Amsterdam-Noord. Hij was een maestro in de politiek, een uiterst zeldzame, unieke verschijning, waarvan we alleen maar blij mogen zijn dat we hem hebben mogen meemaken.

Maestro, dank je wel!!

Immens verlies voor Amsterdam-Noord. Harry van den Berg is gisteren overleden. Hij was jarenlang voorman van ANGSAW (Amsterdam Noord Groene Stad aan het Water) - het schaduwbestuur van het stadsdeel. En initiatiefnemer van de @Tolhuistuin. https://t.co/ckjCdS7UkX pic.twitter.com/xsptDNpbuB

— Jos van der Lans (@josvanderlans) May 20, 2021

Gisteren (19 mei) overleed Harry van der Berg. Ik werkte begin jaren negentig met hem samen in het bestuur van het Wetenschappelijk Breau van GroenLinks, maar vooral  tussen 2007 en 2014 in het bestuur van de Stichting Cultuur aan ’t IJ dat heel hard moest trekken om de Tolhuistuin van de grond te krijgen. Mede dankzij de connecties en inzet van Harry is dat ondanks alle tegenwind toch gelukt. Het bestuur was een energiek (en aangenaam) gezelschap van bewogen doorzetters en hardnekkige volhouders, die geschokt reageerden op het onverwachte nieuws van Harry’s overlijden.

Het spijt me dat ik jullie heel verdrietig nieuws moet melden: vanmiddag is onze Harry overleden.
Hij leed het afgelopen jaar aan Parkinson. Daar kwamen de afgelopen weken ernstige complicaties bovenop. Hij werd opgenomen in het Boven IJ Ziekenhuis, was nauwelijks meer bij bewustzijn - en vanmiddag hoorde ik van Bart Stuart,die hem heeft opgevolgd als voorzitter van ANGSAW, dat hij het niet heeft gehaald.
Gisteren sprak ik zijn lieve vrouw Els nog: zij is met hun drie zoons steeds bij hem geweest, op dat moment was er nog eens kans dat hij het zou halen, zij het nooit meer op volle kracht.&

Ik hoef jullie niet te vertellen hoe wijs, warm, strijdbaar, zachtmoedig en onverzettelijk Harry is geweest. Ontzettend belangrijk, vroeger voor de CPN, aan de universiteit, altijd voor Noord en natuurlijk voor de Tolhuistuin.

wat een ongelofelijk verdrietig bericht. Wat een pracht man was Harry, wat een toonbeeld van integriteit en verbinding. En een onmisbare schakel in ons unieke Tolhuistuinclubje.

Ai, wat treurig. Hij was in politiek opzicht een toonbeeld. Loyaal aan zijn standpunten, open in zijn communicatie, altijd op zoek naar verbinding, aanhoudend maar vriendelijk, strategisch en tegelijkertijd zijn hart dicht bij mensen in zijn eigen stadsdeel. Hij verdient een standbeeld in Noord, ergens in de Tolhuistuin.

Wat een naar nieuws. Harry was een ware pionier van de Tolhuistuin. Ik herinner me pittige onderhandelingen met Rob Post in 2005 en series vergeefse gesprekken in Bergen met de weduwe van Lucebert in pogingen naar over te halen het Lucebert Centrum naar de Tolhuistuin te halen. Een aimabel mens, bescheiden maar daadkrachtig. Noord mist hem nu al, hoop ik.

Met Harry verliest Amsterdam Noord een boegbeeld van beschaving en tegenwicht tegen het ambtenarenbestuur dat we nu hebben.

De website Buurtwijs.nl bestaat vijf jaar. Ik stond mede aan de wieg van deze website. Daar zat een bepaalde gedachte achter? Wat is daarvan gerealiseerd? En zijn er niet veel te veel wijkwebsites? Zien we door al die verschillende bomen nog met het bus?



Klik op de afbeelding hierboven of hier om het hele verhaal te lezen op de website van Buurtwijs.nl.

Met mijn familie vandaag meegedaan aan het prachtige herdenkingsproject Namen & Nummers in Amsterdam-Oost. In dit project van kunstenaar Ida van der Lee kan je een naam kiezen van een slachtoffer van Holocaust die in Amsterdam-Oost woonde. Ida van der Lee startte er in 2012 mee en dit jaar was de laatste keer. Het idee is elk jaar opnieuw geweest om slachtoffers symbolisch terug naar huis te brengen door een zelfgemaakt naambordje van een slachtoffer in een grote plattegrond te leggen. Je kunt iemand kiezen, een bordje maken en een herdenkingspagina vullen met je verhaal.

Ik zocht op het Transvaalplein en zag tot mijn verbazing dat Joseph Bonn nog niet gekozen was om een naambordje voor te maken. Joseph Bonn is zo ongeveer de hoofdpersoon uit Hoofdstuk 3 van mijn boek Het rode geluk, waarin ik de geschiedenis van de Algemene Woningbouwvereniging (AWV) te Amsterdam beschrijf. De AWV was de grootste Amsterdamse woningbouwvereniging, onmiskenbaar socialistisch en haar eerste woningbouwcomplex was het Transvaalplein in Amsterdam. De eerste woningen werden in 1913 opgeleverd en Joseph Bonn, zijn vrouw en twee kinderen waren de eerste bewoners. Vanaf het begin was hij voorzitter van de bewonerscommissie en dat is hij tot zijn deportatie in 1942 gebleven.

Het Transvaalplein stond bekend als het rode pleintje, vrijwel iedereen (op een communist na) stemde op de SDAP. 1 mei werd groots gevierd, voormannen van de SDAP (Sam de Wolff, Monne de Miranda) spraken vanuit een raam op nr. 12 de mensen op het plein toe. Pleinbewoners vormden een vitale gemeenschap, met Joseph Bonn als burgemeester, zoals hij door zijn medebewoners wel wat smalend werd genoemd. Zeker de mensen waren vrijwel allemaal joods; de AWV telde vanaf haar oprichting veel joodse arbeiders, waaronder veel diamantbewerkers, zoals Joseph Bonn. Maar ze waren vooral geëmancipeerde en bewuste arbeiders, ontsnapt uit de duistere buurten, uit de armoede. Ze geloofden in het avondrood, in de vooruitgang. Tot de oorlog hen ineens reduceerde tot hun geloof en afkomst – een even verbijsterende als onbegrijpelijke ervaring, waar tegenover ze machteloos stonden. In 1942 werden nagenoeg alle bewoners van het Transvaalplein afgevoerd, waaronder Joseph Bonn en zijn vrouw. Zij overleden in Auschwitz.

Het deed me echt veel om uitgerekend voor Joseph Bonn, de hoofdpersoon van mijn verhaal over het Transvaalplein, een naambordje te maken. Om de voorzitter van de bewonerscommissie, de spil waar de Transvaalplein-gemeenschap in veel opzichten om draaide, toch een beetje thuis te brengen. Om hem gewoon de eer te bewijzen die hij verdiende. En het is een mooie gelegenheid om mijn verhaal over het Transvaalplein dat digitaal nog niet ter beschikking is meteen vandaag online te brengen. Klik hier voor de pdf.

De @Onderwijsraad pleit voor zo’n laat mogelijk selectie. Toen Van Kemenade dat in zijn Contourennota in 1975 voorstelde, startte de VVD onder leiding van @NeelieKroesEU in @telegraaf een lastercampagne over socialistische indoctrinatie. Is de VVD nu echt veel wijzer geworden? pic.twitter.com/dWgUkOWMEx

— Jos van der Lans (@josvanderlans) April 28, 2021

De hele column lezen? Klik hier of op de afbeeldingen hierboven.

Omwille van de scherpte in het debat macht-tegenmacht verklaren bij deze @geertwilderspvv, @jesseklaver @PloumenLilianne & @MarijnissenL plechtig dat zij, mochten ze ooit tot de ministerraad toetreden, nooit een onvertogen woord zullen spreken over kritische Kamerleden #geloofjijhet

— Jos van der Lans (@josvanderlans) April 28, 2021