Het is in de politieke geschiedenis niet vaak vertoond dat een politieke partij reclame maakt voor een ander land om zichzelf te promoten. GroenLinks doet het, of het veel kiezers trekt valt te bezien,  origineel is het in ieder geval wel.

Lokaal instinct

De Engelse filosoof Phillip Blond, adviseur van de conservatieve Britse premier Cameron wil economie en gemeenschap weer bij elkaar brengen. Zijn programma laat zich samenvatten in drie re-animatieleuzen: re-moralize the market, re-localize the economy en re-capitalize the poor.
Ik hoorde hem begin 2011 deze drieslag verkondigen tijdens een voordracht in Amsterdam, net toen ik als lid van de visitatiecommissie wijkaanpak bijna wekelijks een Vogelaar-wijk bezocht. Zijn formules troffen me omdat hij woorden gaf aan een onbehagelijk gevoel dat mij in veel van deze wijken was gaan bekruipen.
Ik miste iets.
Phillip Blond maakte me duidelijk wat dat was. Volgens hem zouden ondernemingen in hun lokale setting niet alleen winst moeten maken, maar ook een doordachte maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen (re-moralize the market). Daarbij zouden zij gebruik moeten maken van de economische hulpbronnen die in de lokale gemeenschappen aanwezig zijn (re-localize the economy). Ten slotte moet je mensen in kwetsbare situaties niet louter goedbedoelde hulp bieden, maar ook echt in staat stellen om zich kapitaal toe te eigenen (re-capitalize the poor). Waarbij de toevoeging re aangeeft dat dit te herstellen lokale oriëntaties zijn; grootschaligheid en globalisering hebben instellingen en bedrijven ontworteld.

De wijkaanpak kan heel goed als illustratie dienen van Blonds analyse. De wijkaanpak was vooral een een-tweetje tussen corporaties en overheden vol goede bedoelingen en mooie voornemens. Voor een van de Vogelaar-wijken heb ik ooit terloops uitgerekend hoeveel geld er in omging. Ik maakte schattingen van publieke geldstromen voor beheer, onderhoud, uitkeringen, zorg en consumptieve bestedingen en kwam moeiteloos tot een bedrag van 50 tot 75 miljoen per jaar. Heel veel geld dus. Maar merkwaardigerwijs zonder ook maar enige doordachte betekenis voor de problemen in de wijk. Kortom geldstromen zonder lokaal bewustzijn.
Die vervreemding moet volgens Blond dus veranderen. Weg met de economische onverschilligheid van de grenzeloze wereld, terug naar de betrokkenheid bij de lokale gemeenschap. Dat doorbreekt ook de vreemde taakverdeling dat de overheid er voor problemen is en de bedrijven voor de opbrengsten. Nee dus. Bedrijven zijn ook verantwoordelijk voor armoedebestrijding, leefbaarheid is niet het monopolie van corporaties. Dwarsverbanden, uitwisselingen, verbindingen - er kan vanuit een lokale oriëntatie zoveel meer. Sterker, we hebben het al een keer gedaan. De verzorgingsstaat is meer dan een eeuw geleden uit dit soort lokale verbindingen ontstaan.
De uitdaging die Blond ons voorhoudt is dat we daarvoor weer een modern instinct moeten ontwikkelen.

Deze column is deze maand verschenen in Aedes Magazine, nr. 8/2012.

Over producerende burgers, energie uit de achtertuin en snellere innovaties.
Nieuwe Nuts betekend een volledig nieuwe manier van organiseren van de nutsvoorzieningen: lokaal en regionaal. Dat staat haaks op de inrichting van vandaag. Hoe richt je de organisatie en de infrastructuur in, zodat de gemeenschap voordeel heeft bij duurzaamheid en minder betaalt voor energie? Wat verandert er als grote groepen Nederlanders zelf hun energie gaan opwekken?

Vrijzinnigheid & tolerantie

Mag ik u iemand voorstellen? Christiaan S., woonachtig in Kerkhoven^* en aldaar ambtenaar van de burgerlijke stand. Hij heeft volgens eigen telling inmiddels 476 paren in de echt verbonden. Hij is er goed in. Hij heeft een intuïtie ontwikkeld voor het type stel dat tegenover hem plaats neemt; zenuwachtig, vrolijk of statig – hij weet tijdens de plechtigheid precies de juiste toon te treffen. Zijn succesformule: een gedegen voorgesprek + jarenlange ervaring + een grabbelton aan kwinkslagen en anekdotes waar voor ieder wat passends in zit.

Behalve voor homoparen.

Sorry, maar daar lukt het niet bij. Hij kan het niet. Zo is hij niet opgevoed. Toen hij in 1993 beëdigd werd was dat ook geen kwestie. Van hem mogen ze trouwen. Maar je moet alleen niet aan hem vragen zo’n huwelijk af te sluiten. Dat gaat niet. Dan hapert zijn succesformule. Het hoeft ook niet, want meerdere beëdigde trouwambtenaarcollega’s hebben aangegeven zo’n plechtigheid met liefde te zullen voltrekken.

Toch raakt Christiaan S. zijn bijbaan kwijt. Hij staat namelijk te boek als weigerambtenaar. En die moeten of iets doen wat ze niet willen of ze worden ontslagen. Dat er in Kerkhoven geen homotrouwprobleem is, is niet relevant. De meerderheid in de Tweede Kamer wil dat weigerambtenaren uit hun ambt worden ontzet.

Christiaan S. begrijpt niet dat partijen die zich liberaal en vrijzinnig noemen vooropgaan in deze – ja, hij kan niet anders noemen - heksenjacht. Hij had altijd gedacht dat vrijzinnigheid iets met tolerantie te maken had, maar vermoedelijk heeft hij dat niet helemaal goed begrepen. Ook vrijzinnigen kunnen kennelijk niet zonder vijandsbeeld: de weigerambtenaar als vleesgeworden homofoob. Hallo! Hij is geen homohater, hij wil ze alleen niet trouwen. En eerlijk gezegd kan hij zich ook niet een homostel voorstellen dat door hem getrouwd zou willen worden. Wie wil het belangrijkste uur van zijn leven doorbrengen met een ex-weigerambtenaar?

Maar goed, trouwen kunnen homostellen probleemloos, in Kerkhoven, in Lutjebroek, in Giethoorn; ja, in elke gemeente. Dus welk hoger politiek doel dient de verdere vervolging van weigerambtenaren? Die verdwijnen vanzelf, want nieuwe trouwambtenaren weten nu waar ze aan beginnen. Waarom mag hij niet gewoon blijven? Hij heeft nog wel een mailtje gestuurd naar de woordvoerders in de Tweede Kamer. Kunt u het me nog eens uitleggen?

Nooit echt antwoord gekregen.

Volgend jaar trouwt zijn lievelingsnichtje. Ze heeft altijd gezegd dat ze bij hem wil trouwen. Hij vreest dat hij haar zal moeten teleurstellen.

Hij is verdoemd. Hij is weigerambtenaar.
 --------------

* Christiaan S en Kerkhoven zijn niet de echte namen. Betrokkene wil om begrijpelijke redenen liever anoniem blijven.

Deze column staat te lezen in het GroenLinks Magazine van augustus 2012

Tabaksblatt Trofee

Er wordt in de corporatiewereld veel geklaagd over het feit dat uitzonderingen de regel lijken te bepalen. Dat wil zeggen dat het geknoei van Vestia als pars pro toto wordt gezien van het financieel wanbeheer van de hele corporatiewereld. Of dat de aankoop van de SS Rotterdam het bewijs is voor een algehele drang tot megalomane projectontwikkeling of dat de Maserati en de zelftoegekende pensioenvoorziening van de bestuurder van Rochdale een treffende indicatie zijn van een totaal misvormde bestuurdersmentaliteit.
Dat is lullig, want de werkelijkheid is anders. Zegt men. In werkelijkheid passen de corporaties wel degelijk goed op hun centen, doen ze aan verantwoorde projectontwikkeling en is de salariëring van de corpobestuurders doorgaans keurig aan de maat van de governance code. Of dat echt zo is blijft voor de buitenwacht onduidelijk. De Woonbond denkt in ieder geval anders over de salarissen. Begin dit jaar wist de huurdersvereniging te melden dat er 103 bestuurders boven de Balkenendenorm van € 193.000,- zaten. Daarop haastte de voorzitter van de Vereniging van Toezichthouders Woningcorporaties (VTW) zich om te melden dat de Woonbond verkeerde zaken meetelde en dat ‘slechts’ vijf procent van de bestuurders de echte norm overschreed. Bovendien was het aantal overtredingen een paar jaar geleden 25 procent. De VTW-conclusie: we gaan vooruit. Tja, bij zoveel onduidelijkheid en gedoe over al dan niet meegetelde pensioenverplichtingen en onkostenvergoedingen blijven natuurlijk de uitzonderingen de regel bepalen.
Daar kan maar op één manier verandering in aan gebracht worden. Vergelijk het met het opvoeden van kinderen. Vanaf het zuigelingenbureau wordt het bij ouders erin gehamerd: je moet de sfeer thuis niet laten bepalen door slecht gedrag, nee… je moet goed gedrag belonen. Dat is wat de sector ook moet doen.
Vanaf heden gaan we niet meer praten over de honderd topjongens die zichzelf meer waard achten dan de minister-president. We zwijgen ze dood. We gaan de loftrompet steken over die bestuurders die uit eigen beweging hun salaris hebben aangepast aan wat is afgesproken. We gaan deze helden van de terugtocht, zoals de filosoof Hans Magnus Enzensberger ooit de ware helden typeerde, op het podium hijsen. Hetzelfde doen we met de Raden van Toezicht die het lef tonen om publiekelijk terug te keren op hun schreden uit het verleden en de werkelijkheid niet langer aan de voldongen maar aan de gewenste feiten aanpassen.

Daarom lijkt het mij een goed idee om voor zowel bestuurders als voor Raden van Toezicht een jaarlijkse Tabaksblatt Trofee in het leven te roepen, vernoemd naar de onlangs overleden Morris Tabaksblatt die in 2004 een commissie voorzat die verantwoordelijk was voor het opstellen van een corporate governance code. Het zou Aedes en VTW sieren als zij deze man op deze manier zouden eren. Het is een stimuleringsprijs voor al die bestuurders en commissarissen die bijna tien jaar later kennelijk nog geen tijd hebben gevonden om de ernst van deze zaak tot zich te laten doordringen. Ik ben een optimist, dus ik ga ervan uit dat de jury (ik ben beschikbaar!) elk jaar een paar genomineerden kan begroeten.
Want ja, zolang die er niet komen, moet de sector ook niet klagen. Dan zullen de uitzonderingen terecht de regel blijven bepalen.

< Deze column is deze maand verschenen in Aedes Magazine, nr. 7/2012.