Maak een prachtig schaatsrondje op de Gouwzee. Start in Monikkendam, schaats naar Marken en ga via Volendam terug. Prachtig!

Leren we eigenlijk wel in dit land? Die vraag dringt zich nogal eens bij mij op als ik met verschijnselen word geconfronteerd, waarbij ik onmiddellijk denk: hebben we dat al niet eerder meegemaakt? Het meest dramatische voorbeeld daarvan is het neerstrijken in onze achterstandswijken van een snel groeiende groep MOE?ers - beleidsnaam voor arbeidsmigranten uit de Midden- en Oost-Europese landen, in de buurten zelf simpelweg aangeduid als Polen, Bulgaren en Roemenen (binnenkort uit te breiden met Albanezen).
Ik zal toch niet de enige zijn die bij deze problemen moet denken aan de opeenhoping van gastarbeiders eind jaren zeventig. Toen troffen we ook snel groeiende groepen Turkse en Marokkaanse arbeidsmigranten aan in erbarmelijke woonomstandigheden in kwetsbare wijken die toch al het putje van de woningmarkt vormden. Met de gevolgen daarvan zijn we nu nog in de weer.
Ik heb het al meermalen meegemaakt dat autochtone en allochtone bewoners eensgezind hun beklag doen over onhoudbare toestanden met te veel MOE?ers in een woning of flatcomplex, waardoor luidruchtigheid en asociaal gedrag niet uit kunnen blijven.
En wat doen de lokale autoriteiten? Ja, ze doen hun best. Ze onderzoeken het, treden waar mogelijk op, delen bestuurlijke boetes uit, maar in feite lopen ze vooral achter de feiten aan. Met als gevolg dat de Polen en Bulgaren, met als de gastarbeiders uit de jaren tachtig, de gebeten hond zijn, terwijl de gelegenheidsbieders, de dubieuze huiseigenaren, de ouderwetse huisjesmelkers, de echte profiteurs relatief makkelijk de dans ontsnappen en gewoon hun winst opstrijken. Net als een kwart eeuw geleden.
Bizar. Mag ik daarom dit kabinet, dat stram staat van de krachttaal, een suggestie doen? Hou op met het gepraat over het weren van arbeidsmigranten; dat gaat niet gebeuren, dat voelt iedereen. Maar pak de profiteurs aan. Maak het (bijvoorbeeld in achterstandwijken) mogelijk om zulke hoge boetes (omvang OZB-waarde) te zetten op dubieuze verhuurpraktijken dat de eigenaar zo ongeveer zijn woning moet inleveren (wat is toegestaan) om er aan te kunnen voldoen. Aarzel niet om uiteindelijk ook het eigendom aan te pakken, want dat is het enige dat werkt. Maar ja, het eigendomsrecht? Dat is heilig. Daar begint ook dit kabinet niet aan. En dus blijven we dweilen met de kraan open.
MOE, inderdaad, dat word je er van.

Deze column verschijnt in het eerste nummer van Aedes magazine in januari 2011.

In zijn column van vandaag refereert Pieter Hilhorst aan het Wikistad-manifest (zie bericht geisteren). Niet vreemd overigens wat hij is een van de initiatiefnemers. Maar zoals altijd vertelt hij er het goede verhaal bij. De Wikistad als nieuwe vormgeving van de solidariteit. Lees zijn hele verhaal in de Volkskrant. Hier onder een fragment:

...Dat alternatief moet worden gevonden in een nieuwe organisatie van de solidariteit. De kern van links is dat mensen een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid erkennen voor elkaars lot. Maar die solidariteit is in het verleden te veel uitbesteed aan de staat. Het is een bureaucratische solidariteit geworden.

Te veel burgers zijn daardoor afhankelijk geworden van de overheid. Rechts heeft deze afhankelijkheid bekritiseerd met een beroep op de eigen verantwoordelijkheid. Maar dat komt er in de praktijk vaak op neer dat mensen aan hun lot worden overgelaten. Wat ontbreekt zijn de hulpbronnen om de eigen verantwoordelijkheid waar te maken. De belangrijkste hulpbron is een goed sociaal netwerk.

Linkse politiek moet daarom veel meer gericht zijn op sociale veerkracht, op het vermogen van mensen en hun netwerken om tegenslagen op te vangen. Ik heb dat eerder samenredzaamheid genoemd. Maar dan moet de overheid wel totaal anders worden georganiseerd. Nu worden burgers die op de overheid zijn aangewezen, losgezongen van hun netwerk. Een werkloze wordt eerder op een sollicitatietraining gezet dan dat hem wordt gevraagd wie hem kan helpen bij zijn sollicitatiebrief. Probleemgezinnen krijgen diverse hulpverleners over de vloer, die allemaal een deelprobleem proberen op te lossen. Maar geen van allen mobiliseert familieleden, vrienden en buren. Toch is dat essentieel om de sociale veerkracht te herstellen.
Met een aantal anderen heb ik deze week een manifest gepubliceerd waarin zo?n maatschappelijke omslag wordt bepleit. We noemen dat de Wikistad, een stad die werkt als Wikipedia. Een stad waarin het heil niet wordt verwacht van de overheid, maar waarin mensen ook nooit aan hun lot worden overgelaten (www.stadinbeweging.nl/wikistad). Een stad die veel van burgers vraagt, maar ook veel aan burgers biedt.

Vandaag hebben de initiatiefnemers van het Eigen Kracht-manifest 'Weg met Frankenstein, leve de wikistad!' het manifest aangeboden aan wethouder Andr?e van Es, onder meer verantwoordelijk voor de Dienst Werk en Inkomen in Amsterdam. De wethouder toonde zich zeer gecharmeerd door de gedachten die in het manifest worden ontvouwd en meent dat ze op het terrein van participatie en sociale zekerheid zeker uitgewerkt moeten worden. Hoe? Dat zal de komende maanden moeten blijken.

Op de foto van links naar rechts: Rob van Pag?e (bestuurder Eigen kracht Centrale), Jos van der Lans, Piet van Diepen (Stad in Beweging, Henk van Klaveren (oud-stadsdeelvoorzitter, hij biedt hier het manifest aan), Pieter Hilhorst (VARA's ombudsman, columnist Volkskrant), Bas van Delden (directeur Dienst Werk en Inkomen) en wethouder Andr?e van Es.

Lees het EIGEN KRACHT-manifest:
?Weg met Frankenstein, leve de Wikistad?.

Zijn er straks nog welzijnsinstellingen?

Het welzijnsbestel kraakt. Bij het vaststellen van de lokale begrotingen voor 2011 is het met de kaasschaaf nog even gered, maar voor 2012 en daarna staan grote veranderingen op stapel.
Is het mogelijk de crisis aan te grijpen om tot een nieuw model te komen? In opdracht van de RMO doen Nico de Boer en ik daar een toekomstverkenning naar. We interviewen een twintigtal deskundigen en nodigen jullie nadrukkelijk uit om je ermee te bemoeien.

Hoe moet de institutionele logica van welzijn er op termijn van tien jaar uit gaan zien? Wat voor rol spelen sociale wijkteams daarin (? la Enschede en Leeuwarden)? Hoe breed wordt hun werkterrein: naast welzijn ook participatie, zorg en jeugdzorg? Wat voor rol krijgen burgers (bijvoorbeeld in welzijnsco?peraties)? Wat voor werkers heb je daarvoor nodig? Wat kan ICT (sociale media) gaan betekenen? Wie gaat dat nieuwe type ?welzijn? financieren? Hoe gaan gemeente en instellingen zich tot elkaar verhouden? En dus ook: zijn er straks nog wel welzijnsinstellingen?

Doe mee, spui uw visie? Dat kan via: LinkedIn-groep Welzijn Nieuwe Stijl. Mowet u geloof ik wel even een 'menber worden, maar dat is de moeite waard. Er wiorden veel relevante en dus interessante discussies gevoerd in de groepen van LinkedIn.

Het plotselinge vertrek van Femke Halsema als leider van GroenLinks is natuurlijk helemaal niet zo onverwacht als door de media wordt voorgespiegeld. Het is, zo blijkt achteraf, heel nauwkeurig geregisseerd en perfect getimed. Het was eigenlijk ook al aangekondigd, het bijzondere is vooral dat de pers er niks van gemerkt heeft en zich dus volkomen liet verrassen.
Mij verbaasde het in ieder geval niet. Het partijleiderschap is een meer dan slopende baan, die zware druk op je legt, je tot een publiek figuur maken, waar eigenlijk geen moment aan te ontsnappen valt. Probeer dat in de hectiek van het afgelopen decennium maar eens acht jaar vol te houden. Ik was ooit, ik geloof dat het eind 2002 was, op haar Kamer aanwezig toen ze haar mail checkte en er een meer dan afschuwelijk dreigement over haar beeldscherm rolde. Ze trok even wit weg, vloekte binnensmonds, haalde diep adem en ging over tot de orde van de dag. En dat gebeurde in die dagen, en ook in de jaren daarna, met een vaste regelmaat. Dergelijke ervaringen vreten er in.
Ze heeft overigens die negatieve ervaringen nooit op de voorgrond geplaatst, ook nu ontkent ze met de grootst mogelijke nadruk dat deze niets met haar vertrek te maken hebben. Dat tekent enorm haar politieke en intellectuele kwaliteiten. Er zijn, zo weet ik uit ervaring, in Den Haag veel politici met overtuigingen, met meningen, met kennis van de partijstandpunten, maar Femke bracht altijd net iets meer. Ze was ge?nteresseerd in politieke theorie?n, zocht nieuwe wegen, durfde te analyseren; kortom: miskende haar intellectuele interesse nooit. In feite was ze in alles het tegenovergestelde van het populistische vertoog dat zich de laatste jaren steeds verder naar de voorgrond van de Haagse politiek heeft gedrongen.
Dat moet haar een gruwel zijn geweest, maar paradoxaal genoeg droeg het uiteindelijk ook bij aan haar stijgende populariteit. Ze was standvastig in haar strijd tegen goedkope retoriek. Ze heeft zich in al die jaren principieel gekeerd tegen alle gemakzuchtige schendingen van de rechtsstaat, ordinaire beledigingen van bevolkingsgroepen en platvloerse redeneringen die tot het standaardrepertoire van de Nederlandse politiek zijn gaan behoren.
Ik zie daar in de verste verte geen trek naar het midden in, zoals veel journalisten haar koers nu typeren. Zeker, ze koerste naar het midden van de macht, maar dat is niet hetzelfde. Bekijk de standpunten, lees de analysen en nog steeds kom je daar radicale voorstellen tegen die in menig opzicht een systeembreuk inluiden met de werkelijkheid zoals die in Nederland is georganiseerd. Zeker, het zijn niet meer de oudlinkse sjablonen, maar in menig opzicht zijn ze verfrissend radicaal. Niet zonder reden was GroenLinks de enige partij die Wilders als eerste en per definitie uitsloot om ooit mee samen te werken. Dat was overigens geheel wederzijdse.
Femke Halsema heeft GroenLinks wel bewust in een vrijzinniger vaarwater gebracht, en het is bekend dat ik daar met haar de nodige discussies over heb gevoerd. Zie bijvoorbeeld mijn reactie op haar eerste analyse in de Helling (2004). Maar het doet haar tekort om haar interventie als liberale of zelfs als neoliberale knieval af te doen. Het was eerder een poging om het denken over vrijheid en individuele emancipatie vaster te verankeren in het (Groen)linkse gedachtegoed, dat te zeer gebakken was aan roestige schema?s over staat en solidariteit.

Mijn kritiek daarop was dat dit nieuwe analysekader onvoldoende woorden gaf om een cultuurkritische en communitaire agenda te ontwikkelen. Je kon er weinig mee als je, zoals ik, in de weer was met professionele praktijken in de publieke sector. Ook als het gaat om de strijd tegen de aantasting van het milieu bood het niet direct een wenkend perspectief. Overigens heeft Femke later in haar boek Geluk! Voorbij de hyperconsumptie, haast en hufterigheid een poging gedaan om een aantal stappen verder te maken. Het is jammer dat in het wegzetten van haar als liberaal niemand daar aan refereert. Hoe het ook zij, feit is en blijft dat Femke GroenLinks meer en meer een eigen gezicht heeft gegeven, wat tussen de klassieke linkse polen PvdA en SP absoluut noodzakelijk was. Als dat niet was gebeurd dan was er van de partij niet veel over gebleven.
Als ik een zwak punt zou moeten noemen dan zou het vooral het gegeven zijn dat ze zeker binnen de partij niet heel erg verfrissend met kritiek om kon gaan. GroenLinks stond zichzelf voor als een open discussiepartij, maar die openheid had toch ook haar grenzen. En wie die in de ogen van de Haagse fractie overschreed, werd met wantrouwen bekeken en met kilheid bejegend. Dat proces van in- en uitsluiten is niet iets waar alleen GroenLinks patent op heeft, het is eigen aan de Haagse politieke cultuur, waar de angst voor negatieve mediaberichtgeving alles bepalend is. Het schijnt dat het bij andere partijen nog erger te zijn dan bij GroenLinks. Maar dat kan geen rechtvaardiging zijn natuurlijk.
Mijn stelling is altijd geweest dat het juist deze onvermijdelijke dynamiek van de Haagse politieke cultuur is die Femke eigenlijk altijd heeft tegengestaan. Een intellectueel wil vrij kunnen ademen en denken, wil ombekommerd de wereld in kijken. Dat kan dus niet als partijleider, waarbij alle ogen op je gericht zijn. Dat Femke zich in barre politiek-populistische tijden als intellectueel is blijven manifesteren, mag als een prestatie van formaat worden beschouwd. Dat ze haar denkwerk nu weer gewoon zonder last en ruggespraak mag gaan doen, zal even wennen zijn, maar ik ben ervan overtuigd dat ze het ook als een bevrijding zal ervaren. Net zozeer als ik ervan overtuigd ben dat we in de buitenpolitieke arena nog veel van haar zullen vernemen. We zijn - gelukkig maar - nog niet van haar af.

52
53
54

Van boven naar beneden:
52. 14 december ? IJmuiden/Velsen - Witte Theater - disucussiebijeenkomst Stichting Welzijn Velsen - lezing en debat - 65 mensen.
53. 15 december - Den Haag - in: Bink36 - Eindejaarsbijeenkomst Stichting Anton Constandse - lezing - 100 mensen.
54. 16 december - Stadhuis van Deventer - conferentie 'De winst van het vraaggericht activeren', georganiseerd door Werkarchitecten Deventer - lezing over relatie burgers - overheid - 75 mensen.

Eerdere serie foto's in de blogs van 16 en 24 september, 1,8,22 en 28 oktober, 13 en 26 november. 4 december, 10 december.

Bezuinigingen zijn niet zozeer een bedreiging, maar vooral een kans om voor eens en altijd ruimte te cre?ren voor de eigen kracht van burgers. Dat betogen vandaag een twintigtal Amsterdammers in een EIGEN KRACHT MANIFEST, waarin zij politici en bestuurders oproepen om daadwerkelijk het roer om te gooien, zodat het alomtegenwoordige bureaucratische monster van Frankenstein met pek en veren uit de stad kan worden verjaagd. Hieronder een verkorte weergave van de tekst. Klik hier voor het volledige manifest.

Weg met Frankenstein, leve de Wikistad

Dagelijks zuchten velen in ons land onder de procedurele omslachtigheid van de publieke sector. In Amsterdam is daar drie jaar geleden zelfs een naam aan gegeven: Frankenstein. Dat beeld kwam bovendrijven toen duidelijk werd dat bij probleemgezinnen talloze hulpverleners over de vloer komen, die niet van elkaar weten wat ze doen, zich vooral met deelproblemen bezighouden en eigenlijk met elkaar ronddraaien in cirkels van onmacht.

Dit monster van Frankenstein is echter niet alleen in de jeugdzorg aan het werk, maar op veel meer terreinen in de publieke sector. Het verschijnt in de vorm van indicaties, formulieren, protocollen, toetsen, controles, registraties en bedient zich bij voorkeur van vergaderen. En steeds is Frankenstein erop uit om burgers in de professionele systemen een plek te geven, zodat de programma?s, trajecten en behandelplannen van start kunnen en de financiering op gang komt. Systemen zingen burgers systematisch los van hun sociale netwerken, knippen problemen in deelstukjes geknipt, waarbij er meerdere mensen aan de slag gaan waartussen samenwerking vaak ver te zoeken is. Het systeem wordt daarmee een sta-in-de-weg voor een echt productief samenspel van publieke professionals en actieve burgers en burgerinitiatieven.

Eigenaren van problemen zijn bezitters van oplossingen
Het kan anders. Dat bewijzen nu al bijna tien jaar Eigen Kracht-conferenties, zoals die ondermeer in de jeugdzorg worden toegepast. Het uitgangspunt daarvan is van een verbluffende eenvoud: eigenaren van problemen zijn in principe ook bezitters van oplossingen. Wie dit uitgangspunt consequent doordenkt kan daarmee aanpak van overheden en instituties drastisch omvormen, geld besparen en Frankenstein bestrijden.
Zo blijkt het in de jeugdzorg mogelijk om het aantal offici?le interventies in gezinnen aanmerkelijk te beperken als het systeem erin zou slagen zijn oren meer te laten hangen naar de oplossingen die mensen zelf verzinnen. Maar dan moet er wel een principi?le erkenning komen van het recht dat burgers van jong tot oud hebben om eerst zelf een plan te formuleren in kwesties die nu al snel voorwerp zijn van professionele interventies, zoals bijvoorbeeld uithuisplaatsingen of onder-toezicht-stellingen van kinderen.
Maar deze aanpak werkt op veel meer terreinen. Op het terrein van de veiligheid betekent het toepassen van eigen-kracht-principes dat de spiraal van machteloos klagen van burgers en daarop volgende krachtige beloften van autoriteiten daadwerkelijk doorbroken kan worden. Het werkt ook op het terrein van armoedebestrijding, waar de schuldhulpverlening mensen voor jaren vastzet vastzet in hun onvermogen. Waarom draaien we het niet om? Vraag ook hier het netwerk naar een plan om uit de schulden te komen. Betrek daarin zo nodig maatjes, lotgenoten en vrijwilligerorganisaties.
Bij het aan het werk helpen van werklozen, wordt het netwerk van mensen evenmin benut. Het is gebruikelijker om mensen naar een sollicitatiecursus te sturen dan ze te vragen of ze iemand kennen die kan helpen bij om de weg naar de arbeidsmarkt te vinden. De veronderstelling is blijkbaar dat de deze mensen geen behulpzame contacten hebben. Het zou daarom goed zijn als werkzoekenden standaard wordt gevraagd om hun sterkste contact mee te nemen naar de eerste afspraak. Ook hier kunnen vrijwilligers een rol spelen. Er zijn, onderzoek toont dat keer op keer aan, voldoende betrokken burgers die mensen met raad en daad terzijde willen staan. Die krachten inschakelen is vele malen goedkoper en effectiever dan het huidige reintegratiecircus.

Met pek en veren
Het moet anders. Als de manier waarop de overheid en instituties zijn georganiseerd niet een onderdeel van de oplossing is, maar een onderdeel van het probleem, dan moet het snijden in de overheid en instituties als een bevrijding worden gezien. De financi?le sanering van de gemeentekassen biedt een unieke kans om deze improductieve wijze van individualiserend systeemdenken achter ons te laten. We kunnen de crisis aangrijpen om de (dure en omslachtige) logica van de bureaucratie definitief ondergeschikt te maken aan de eigen vermogens van burgers. Alleen vereist dat wel een andere manier van denken en regelen, van beheersen en besturen.
Als de politici in het land zich de komende maanden en jaren over begrotingen buigen dan zouden ze deze omslag voor ogen moeten hebben. Dan zouden ze als eerste moeten bezuinigen op die programma?s en diensten die de burger afhankelijk maken van de overheid of instanties, die vooral uit zijn op de het voortbestaan van de logica van het eigen systeem. En ze zouden juist ruimte moeten maken voor al die initiatieven die nu al in de stad ontkiemen of aanwezig zijn. Waarbij burgers op elkaar betrokken zijn en mensen in hun eigen kracht worden aangesproken en georganiseerd.
Laten we van steden in ons land Wikisteden maken, analoog aan de wijze waarop Wikipedia wordt gebouwd, als een stad waarin mensen zelf de problemen aanpakken en oplossen en waarbij het systeem zich dienstbaar opstelt ten opzichte van dit vermogen van mensen. Met dat vizier kunnen politici ook veel preciezer bepalen wat zij aan zorg en hulpverlening moeten uitgeven: namelijk dat deel wat burgers in eigen kring niet kunnen vinden.
Want laten we wel wezen. We hebben het in dit land op sociaal-maatschappelijk terrein krankzinnig ingewikkeld georganiseerd. Het is een oerwoud waar velen ? als ze de toegang konden vinden - in verdwalen. We zijn zo gebiologeerd door systemen, regelingen, instellingen, controles en verantwoording dat we vergeten zijn dat de beste oplossingen vaak de meest eenvoudige zijn. Als we ons dat weer gaan beseffen hebben we het beste wapen om eindelijk Frankenstein ? met pek en veren, wat ons betreft ? uit onze steden te verdrijven.

WIKISTAD-initiatiefgroep. Piet van Diepen (Stad in beweging), Pieter Hilhorst (onder meer VARA-ombudsman), Jos van der Lans (stichting Eropaf!), Rob van Pag?e (Eigen Kracht Centrale), Henk van Waveren (Stad in beweging), Hans Zuiver (welzijnsorganisatie Combiwel). Een overzicht van alle ondertekenaars treft u in het bericht hierboven aan. Het volledige manifest staat op: www.stadinbeweging.nl/wikistad . Of download de tekst hier.

Deze tekst is vandaag gepubliceerd op de Opiniepagina van NRC Handelsblad

Er is een stevige discussie ontstaan over het persbericht van CoDe 2.0, dat ik op 10 december in mijn weblog plaatste. Heel goed, wellicht kan daardoor de koers van de NVMW wat aangescherpt worden. Onderstaand een reactie van Jaap Buitink, met daarop een korte repliek van mijn kant. (Inmiddels heeft Jaap Buitink ook daar al weer op gereageerd, zie de link hieronder naar de site van Zorg + Welzijn). Ik moet er even tijd voor vrijmaken, maar binnenkort kom ik met een uitvoeriger analyse. Meer reacties overigens kunt u lezen op de site van Zorg + Welzijn.

MODERNE BEROEPSONTWIKKELING KAN OOK OP BASIS VAN BEWEZEN KRACHT

Jos van der Lans is het eens met de oproep van de oprichters van Code 2.0 aan de NVMW om zich zelf op te heffen. In de discussie over de omvorming van de NVMW naar een brede beroepsvereniging zegt de auteur van ?Ontregelen? op zijn weblog: ?Zij (code 2.0) willen niet opnieuw ten onder gaan in een fossiele organisatiestructuur. Zij willen in moderne netwerken opereren. En gelijk hebben ze.?, aldus Van der Lans. Hij verzuimt helaas aan te geven waarom die opbouwwerkers gelijk hebben. En waarom de NVMW een ?fossiele organisatiestructuur? heeft. En waarom je via een traditionele beroepsvereniging als de NVMW met moderne middelen niet ook tot een nieuwe aanpak van professionalisering kunt komen.
Op de nieuwjaarsbijeenkomst van de NVMW in 2009 riep Van der Lans de NVMW overigens totaal niet op zich zelf op te heffen. Wel deed hij ? en terecht - een oproep om als beroepsvereniging uit haar marginale positie te komen, de nadruk te leggen op permanente bijscholing en een frisse kijk op de professie te ontwikkelen. Als lid en volger van de NVMW kan ik alleen maar zeggen dat de NVMW daar druk mee bezig is. Zo benadrukt de door de NVMW uitgegeven herziene beroepscode voor de maatschappelijk werker een aantal punten die Van der Lans in zijn boek ?Ontregelen? benoemt.
Van der Lans zegt in zijn boek bijvoorbeeld dat het tegendruk leveren aan bureaucratie om andere professionals vraagt. Helemaal mee eens. Wel, in de beroepscode en in de bijscholing daarom heen wordt de maatschappelijk werker opgeroepen zijn functie te toetsen aan de voorwaarden voor een goede beroepsuitoefening. Maatschappelijk werkers zullen hun opdrachtgevers moeten vragen zich te realiseren dat ze professionele autonomie nodig hebben om kwalitatief verantwoorde hulp te kunnen bieden (zie art. 23). Als bureaucratie die kwaliteit tegenhoudt, is de maatschappelijk werker verplicht daar wat aan te doen. Die nieuwe professional waar toe Van der Lans oproept komt er echter niet van de ene op de andere dag. Dat is een (bewustwordings)proces. Maar wordt dat proces bespoedigd door de NVMW op te heffen?
Het is een illusie om te denken dat professionals in het sociaal werk staan te trappelen om in grote getale actief te worden op sociale media als LinkedIn. De gemiddelde professional is daarvoor veel te druk bezig met zijn/haar cli?nten en de dagelijkse drukke agenda. Deze professional moet ? in de terecht door Van der Lans bekritiseerde bureaucratie - al genoeg rapporteren en overleggen en heeft meestal weinig zin en tijd om ook nog actief kennis te delen op internet. Dat moet dus veranderen.
Maar de aandacht voor een andere professionaliteit betekent ook dat je daarvoor bij overheid en werkgevers op de deur moet kloppen. De NVMW heeft aangetoond dat daarvoor een beroepsvereniging bestaansrecht heeft en op het gebied van belangenbehartiging veel bereikt. Samen sta je veel sterker en kun je professionals die ook aan de deur van hun managers kloppen ondersteunen. Waar Van der Lans een blanco cheque lijkt te geven aan de oprichters van Code 2.0 en de NVMW vraagt zich op te heffen, pleit ik voor meer bezinning. Gooi geen oude en sterke schoenen weg voordat je nieuwe hebt?; breng die schoenen naar de schoenmaker, leg nieuwe zolen aan, moderniseer de vormgeving en bekijk dan hoe ze je bevallen. Dat vraag ik ook de critici van de NVMW; een nieuw initiatief als Code 2.0 is prima, maar een dergelijk initiatief is ook binnen of in samenhang met een (brede) beroepsvereniging mogelijk.
Nieuwe vormen van beroepsontwikkeling hoeven niet haaks te staan op traditionele vormen van beroepsvereniging. Dat is niet een kwestie van ?terug naar vroeger?, maar op basis van traditionele kracht nieuwe ontwikkelingen oppakken. Die uitdaging kunnen we dus beter samen aan gaan dan oproepen om iets wat getoond heeft te werken op te heffen! Ik snap wel dat de NVMW nogal defensief reageert op het initiatief van Code 2.0. Maar dat is net zo weinig verstandig als dat pleitbezorgers van een ?moderne aanpak van beroepsorganisatie? de bewezen kracht en flexibiliteit van de NVMW negeren. Het is voor iedereen zaak om in een open dialoog tot een nieuwe kijk op professionalisering en beroepsorganisatie te komen.

Jaap Buitink

PS. Zie ook mijn artikel ?Gevangen professional moet zichzelf bevrijden? op www.zorgwelzijn.nl (via zoekmachine).

Reactie

Ik heb niet helemaal de indruk dat Jaap de kern van de zaak raakt. En die is: speelt de NVMW wel de rol die ze zou moeten spelen in alle discussies die nu opwoelen naar aanleiding van Welzijn-Nieuwe-Stijl, de roep om generalisten (Van Ewijk en Scholte) en wijkgericht werken of blinkt ze in deze essenti?le discussies uit in afwezigheid? En als dat laatste het geval is, hoe komt dat dan. Daar rept Jaap en ook de reactie van de NVMW met geen woord over, terwijl dat wel de issues zijn waar de professionals van CoDe 2.0 mee zitten.
Jammer is ook dat Jaap duidelijk geen kennis heeft genomen van het vervolg van Ontregelen, Eropaf!. De nieuwe start van het sociaal werk, waar de kwestie nog iets pregnanter aan de orde komt. Tja, wat nu? Er zit eigenlijk niks anders op dat ik nu ook een reactie schrijf: waarom ik vind dat de NVMW wel in crisis is (iondanks het dramatische feit dat ze dat zelf bij hoog en laag ontkent). Binnenkort hoort u dus van me.
Nog even voor de goede orde: ik heb in mijn weblog het persbericht van CoDe 2.0 geplaatst, waarvan de belangrijkste boodschap is dat zij zich niet thuis voelen in de NVMW. De oproep om de NVMW op te heffen (omdat er dan pas leuke dingen gebeuren) was natuurlijk ironisch. Dat de NVMW daarop meteen als een wesp gestoken reageert, is denk ik op zichzelf al veelzeggend.

49
50
51

Van boven naar beneden:
49. 6 december ? Amsterdam - Beurs van Berlage - MPG-congres stadsregio Amsterdam - centrale lezing - 550 mensen.
50. 8 december - Hogeschool Utrecht, Faculteit Maatschappij en recht - Kenniscentrum Sociale Innovatie - Lezing en debat - 45 mensen.
51. 9 december - Buurthuis Oleander - Oleanderplein Rotterdam (Feijenoord) - visitatiecommissie wijkaanpak - bezoek aan de Vogelaarwijken in Rotterdam-Zuid - slotbijeenkomst, commissie rapporteert eerste indrukken - 25 mensen.

Eerdere serie foto's in de blogs van 16 en 24 september, 1,8,22 en 28 oktober, 13 en 26 november. 4 december.

Een van de zwakke punten in het sociaal werk in Nederland is het functioneren van de beroepsverenigingen. Een aantal hebben zich onlangs opgeheven en de grootste, de Nederlandse Vereniging voor Maatschappelijk Werkers (NVMW), verkeert in crisis. De overlevingsstrategie die ze nu kiezen is dat iedereen zich maar bij hen moet aansluiten. Daar voelen de opbouwwerkers en wijkoprofessionals, die onlangs hun eigen beroepsorganisatie BON hebben opgeheven, in ieder geval niets voor. Zij willen niet opnieuw ten onder gaan in een fossiele organisatiestructuur. Zij willen in moderne netwerken opereren. En gelijk hebben ze. Lees hieronder hun persbericht als reactie op de avances van de NVMW:

Community Development 2.0, beroepsvereniging voor opbouwwerkers en wijkontwikkelaars (Code 2.0), volgt de ontwikkelingen rond de beroepsverenigingen in het maatschappelijk werk met grote interesse. Renovatie van het vakgebied is veruit de belangrijkste opgave waar onze beroepsgroepen voor staan. Werkers en beroepsverenigingen zullen elkaar de komende tijd dus hard nodig hebben om een sterk geluid te laten horen richting werkgevers en beleidsmakers. Toch stapt Code 2.0 op dit moment niet in een brede beroepsvereniging onder de vlag van de NVMW.

Code 2.0 acht zo?n verregaande samenwerking onder de huidige omstandigheden en bij de voorgestelde aanpak niet werkbaar. Dit komt doordat wens om een brede beroepsvereniging te vormen, niet voort komt kracht, maar uit zwakte. Enkele beroepsverenigingen zijn recent omgevallen. Degenen die nog wel bestaan, worstelen al jaren met teruglopende ledenaantallen en participatie van hun achterban. Tien zwakke broeders maken niet automatisch een sterke groep.

Een veld dat voorstaat de eigen kracht bij kwetsbare burgers naar boven te halen, zou dit ook op zichzelf moeten betrekken. De vraag zou dus moeten zijn: hoe word ik een krachtige beroepsvereniging? In de discussie tot het komen tot een brede beroepsvereniging van alle beroepen in het sociaal werk, komt juist deze vraag niet aan bod.

Ook is het frappant dat er een brede consensus onder werkers is om een vuist te maken tegen de bureaucratie en ge?nstitutionaliseerde dienstverlening. Het oprichten van een logge beroepsvereniging in de klassieke vorm met ledenvergaderingen, contributie en een vakblad staat natuurlijk haaks op dit streven. Ook hier geldt: ?Practice what you preach.?

Voor onze beroepsgroep staat vast dat het tijd is voor iets nieuws. Een structuur die eigen kracht los maakt, dynamiek creëert en bovendien leuk is om aan deel te nemen. Een structuur die past bij deze tijd. Daarom hebben wij de BON opgeheven en zijn een nieuw initiatief gestart waarin deze uitgangspunten centraal staan.

Linkedin - maar ook andere sociale media - biedt een fantastische kans om de regie over de beroepsontwikkeling terug te geven aan de werkers zelf. De plek waar hij thuis hoort. Daarnaast is het een laagdrempelig platform voor kennisuitwisseling en netwerkvorming. Doordat de werkers zelf op Linkedin onderling aan het sparren zijn, is de rol van het bestuur niet meer die van trekker, maar die van ondersteuner en verbinder. Daarmee is het werk voor de beroepsvereniging behapbaar en veel leuker geworden.

De resultaten zijn er ook naar. Binnen twee maanden is er een groep van 150 opbouwwerkers en wijkontwikkelaars ontstaan die actief informatie over het vak uitwisselt op Linkedin. Die groep groeit nog steeds door. Er hebben zich tien ambassadeurs aangemeld die de ontwikkelingen in hun eigen regio bijhouden en aan de slag gaan met concrete klussen als bijvoorbeeld samenwerking met hoge scholen. Maar het belangrijkste is toch wel dat mensen energie en moed halen uit deze nieuwe vorm.

Na een relatief korte tijd van experimenteren, staat een ding bij opbouwwerkers en wijkontwikkelaars vast: we gaan niet meer terug naar hoe het vroeger ging. Dit is simpelweg veel te leuk. De suggestie van Code 2.0 aan andere beroepsverenigingen is dan ook: hef jezelf op en begin iets nieuws. Eerst de eigen kracht hervinden en dan samen een vuist maken.

Namens de oprichters van Code 2.0
Teun Hofmeijer, Hans Versteegh en Marco van Stralen

Van de NVMW ontving ik op maandag 13 december naar aanleiding van bovenstaand bericht eerst een telefoontje en vervolgens het volgende verzoek:

Geachte heer Van der Lans,

Zoals zojuist telefonisch aangekondigd verzoeken wij u per direct het NVMW-logo van uw blog te verwijderen.

Aangezien u geen hoor en wederhoor heeft toegepast, verzoeken wij u ook om de zinsnede ?verkeert in crisis? te verwijderen.

Met vriendelijke groet,

Klaas Fleischmann

Communicatieadviseur
Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers/NVMW
=========================
Ik heb de NVMW daar het volgende op geantwoord:

Geachte heer Fleischmann,

Dank voor uw mail. Aangezien mijn blog, zoals u gemakkelijk had kunnen waarnemen, een opini?rend blog is, zie ik geen reden om op uw verzoek in te gaan. Om voor de bezoekers de transparantie te vergroten, zal ik uw verzoek, alsmede dit antwoord, in mijn weblog plaatsen, zodat duidelijk is dat er bij de NVMW bezwaren leven tegen dit bericht. Ook een wat uitvoeriger inhoudelijke reactie zal ik met liefde plaatsen.

Met vriendelijke groet,

Jos van der Lans

Lees een wat uitvoeriger reactie van de plv. directeur van de NVMW op de site van Zorg + Welzijn.

De nieuwe buzz-woorden in het sociaal werk zijn 'eigen kracht' en 'netwerk', maar wat moet je daar als professional mee? Hoe pak je dat aan? Hoe stel je dienstbaar op ten opzichte van de kracht van het netwerk? Daar is onlangs een aardig handboek over verschenen van de hand van Maria Scheffers. Titel: Sterk met een vitaal netwerk. Empowerment en de sociaal netwerkmethode.
Hieronder een korte samenvatting van de flaptekst:

Sterk met een vitaal netwerk beschrijft hoe professionals deze werkwijze kunnen toepassen. Het boek gaat in op de manier waarop professionals burgers kunnen begeleiden bij het vergroten van hun zelfregie (empowerment). Daarbij gaat het niet alleen om de cli?nt. De hulpverlener zelf moet gericht werken aan zijn eigen attitude om cli?nten aansluitend op hun leefwereld, niet alwetend en oplossend, maar open en coachend te kunnen benaderen. Het boek biedt daarvoor zowel de nodige inzichten als praktische handreikingen. Systematisch wordt beschreven hoe de professional de cli?nt kan ondersteunen bij het in kaart brengen van zijn sociaal netwerk en bij het verder bouwen aan een vitaal netwerk.

Maria Scheffers was maatschappelijk werker, staffunctionaris en manager in maatschappelijke dienstverlening. Nu geeft zij vanuit haar eigen bureau coaching, training en advies aan mensen in dit werkveld. Daarnaast is zij als supervisor en gastdocent betrokken bij de opleiding MWD van de Haagse Hogeschool.

• ? 24,50
• Uitgeverij Coutinho
• 240 pp.
• isbn 978 90 469 02202

Meer informatie op de website van Maria Scheffers.
Bestellen kan via Uitgeverij Coutinho.

Werkt u met jongeren en heeft u te maken met de wet WIJ (Wet Investeren in Jongeren). Dan vinden er in januari en februari vier inspirerende bijeenkomsten plaats, waarvan er een vast bij u in de buurt is. Geef u snel op. Kijk voor meer informatie op: On)Mogelijk? Over inspirerende voorbeelden in het bereiken van niet-melders WIJ

45
46
47
48

Van boven naar beneden:
45. 30 november ? Kerkrade: Werkplaats K (prachtige ruimte gerund door kunstenaarscollectief, links is zaal nog leeg, met allemaal verschillende stoelen) - WelzijnsLab, georganiseerd door drie Welzijnsorganisaties in Zuid Limburg - inleiding over Eropaf! - 70 mensen.
46. 1 december ? Nijmegen - LUX-theater ? symposium: 'Doe het lekker zelf!', georganiseerd door welzijnsorganisatie Tandem en wooncorporatie Talis ? Eropaf!-lezing en discussie - 125 mensen.
47. 2 december - Utrecht - Vorstelijk Complex ? Gemeente Utrecht, DMO - lezing/presentatie/debat - 60 mensen.
48. 3 december - Beekbergen - Golden Tulip Landgoed De Wipselberg - presentatie voor College B&W - Deventer - 7 mensen.

Eerdere serie foto's in de blogs van 16 en 24 september, 1,8,22 en 28 oktober, 13 en 26 november.

Terwijl de discussie over oud-links (1/2 PvdA + SP) en modern-verlicht links (1/2 PvdA + D66 + GL, er is al een fusiefacebook) in alle hevigheid losbarstte, ontving ik een mailtje van Lotte Melenhorst, medewerkster Tweede Kamerfractie. Zij vroeg mij of ik een initiatiefwetsontwerp van Tofik Dibi wilde ondersteunen, waarmee hij een einde wil maken aan ?misstanden bij particuliere zorgaanbieders?, die volgens de Inspectie zorg leveren die ?onveilig, onverantwoord en ondeskundig? is. Tja, wie wil daar geen einde aan maken? Dus ik had mijn handtekening al bijna gezet.
Voor de zekerheid toch maar even gekeken naar de instrumenten waarmee Tofik deze wantoestanden uit de wereld wil helpen. Vooral omdat enige kennis van de jeugdzorg mij leert dat particuliere opvang nogal eens veel effectiever is dan het professionele behandelingsaanbod. Ik was, kortom, heel benieuwd hoe Tofik het koren van het kaf dacht te kunnen scheiden.

Dat viel tegen. Sterker, ik kon mijn ogen niet geloven. Tofik tuigt in zijn wetsontwerp een compleet stelsel van toelatingseisen, vergunningen, erkenningen en inspecteurs op. Hij lanceert een bureaucratisch bouwwerk dat voldoende afstootwekkend is om elk kleinschalig particulier initiatief in de kiem te smoren. Per saldo werkt dat in het voordeel van de institutionele jeugdzorg, precies die laag in de hulpverlening die zich nu juist niet op al te grote palmares kan beroepen.
Zo moet het dus niet. Hier wordt een bureaucratisch monstrum gebaard dat omdat het elk risico wil uitsluiten iedereen, en dus ook alle mensen met goede intenties, tot last is. Dat is nu precies de verkeerde gewoonte waar oud-links patent op heeft. Sterker, de complete publieke sector worstelt al jaren om de gevolgen van deze beheersingsmanie uit te komen. Het is een sturingsfilosofie die logge systemen bevordert, macht geeft aan bureaucraten die zich in de haarvaten van de de dienstverlening nestelen met een onverzadigbare honger naar steeds meer informatie.
Wat moet ik hier nu uit concluderen? Ben ik te liberaal geworden? Heeft Femke Halsema dit wetsvoorstel niet gelezen? Heeft GroenLinks zelf nog een oudlinkse vleugel met Tofik Dibi als prominente woordvoerder? Of is het bij nader inzien een onzinnige discussie?
Ik weet het niet meer. U wel?

Deze column verschijnt in het december-nummer van het GroenLinks-Magazine.

Maandagmiddag (vanaf 12.30 uur) vindt in Amsterdam (in de Beurs van Berlage) een groot congres plaats over de aanpak van multiprobleem-gezinnen. Ik verzorg een inleiding. Voor meer informatie over het congres: www.amsterdam.nl.

Op 12 november verzorgde ik een masterclass voor Zet Brabant, een provinciale instelling die de sociale infrasructuur in Brabant ondersteunt. Een van de medewerkers interviewde mij daarvoor. Zie: de site van Zet Brabant.

Terug bij af

Dit is mijn laatste column voor Dans Magazine. Sinds de zomer van 2004 heb ik er in totaal 35 geschreven, waarin ik mij boog over iets wat mij opgevallen was in de wereld van de dans. Dat is geen gekke productie, want toen ik ruim zes jaar geleden door de redactie werd benaderd met het verzoek columns te schrijven, moest ik eigenlijk heel hard lachen. Van dansen wist ik immers niks. Maar dat bleek nu juist de bedoeling, verzekerde de redactie mij: ?Wij willen de danswereld laten beschouwen door de blik van de buitenstaander.?

Aan deze rondtocht door de danswereld komt nu op eigen verzoek een einde. Ik begon mezelf te betrappen op stokpaardjes en herhalingen. Dat is voor een columnist altijd het moment zich te bezinnen. Een wijsheid die ik menig krantencolumnist van harte kan aanbevelen.

Maar nu mijn afscheid aanstaande is, begint zich toch een zeker ongenoegen van mij meester te maken. Want als er iets in de danswereld is geweest wat mij de afgelopen jaren heeft gefascineerd, dan waren het voorstellingen waarin de dans buiten de oevers van het eigen kunstje trad. Krisztina de Ch?tels voorstelling Ode aan vuilnismannen die ik in 2005 in een grote fabrieksloods in Amsterdam-Noord zag (zie foto), was wat dat betreft een absoluut hoogtepunt. Hier dwarrelden professionele balletdansers rondom robuuste vuilnismannen in een wervelende voorstelling. Vooral de enorme trots die de stoere mannen uitstraalden toen ze na afloop met Krisztina aan het bier gingen, zal mij altijd bijblijven.
Of neem de voorstellingen waarin ik balletdansers in de weer zag met hiphoppers en breakdancers en waarin stijlen en culturen zich met elkaar probeerden te verstaan. Dat gaat niet zomaar, dat vraagt veel van ?n professionals ?n toeschouwers. Zo heb ik veel meer prachtige voorbeelden gezien van grensoverschrijdingen tussen dansstijlen, die zich vaak op bijzondere plekken lieten zien. Zes jaar dwalen door de wereld van de dans heeft mij nog eens geleerd dat culturele vernieuwing vrijwel altijd ergens in de periferie begint, waar oud en nieuw zich vermengen, waar klassieke stijlvormen plotseling in een heel ander daglicht komen te staan, waar nieuwe uitdrukkingsvormen en nieuwe podia worden gecre?erd.
Dat bedoel ik met buiten de oevers van het eigen kunstje treden. Ook wel cross-overs genoemd, als ik het goed begrepen heb. In jargon heet het ook: meerdere theatertalen met elkaar combineren of meerdere culturele domeinen op elkaar betrekken. In dat soort grensoverschrijdingen heb ik als buitenstaander de enorme expansiedrang van de danswereld leren waarderen. Veel meer dan ik zes jaar geleden in mijn stoutste dromen had durven verwachten. Vandaar ook dat ik het meer dan dertig columns heb volgehouden.

Het droevige echter is dat juist nu ik afscheid neem deze vernieuwingsdrang op de tocht is komen te staan. Want het cultuurbeleid van het kabinet-Rutte kan toch moeilijk anders begrepen worden dan als programma dat zich keert tegen deze culturele dynamiek, zoals die met name in de grotere steden de afgelopen decennia op gang is gekomen. Het is in feite een terugval in onderscheiding tussen elitaire en populaire cultuuruitingen die nu juist door al deze spannende mengvormen aan het eroderen was.

En natuurlijk is de kritiek dat cultuur aan subsidieverslaving lijdt niet helemaal ten onrechte. Maar het effect van het beleid zoals dat nu in gang wordt gebracht is dat precies het tegenovergestelde wordt bereikt van wat men beoogt. Want kijk naar de wereld van de dans, dan zijn vrijwel alle experimenten, al die initiatieven waarin professionele dansers buiten de oevers van het theater treden, waar ze op zoek gaan naar nieuwe podia en verbeeldingsvormen, tot stand gekomen met de minst zekere en meest instabiele vormen van financiering. Precies die geldstromen drogen nu als eerste op.
Per saldo dreigt daarmee een culturele backlash, die ons terugvoert naar de wereld van de vertrouwde voorstellingen en de bekende culturele paden. De gesettelde elites, de gevestigden, de gekende instellingen en erkende gezelschappen redden zich wel. Hun belangen zijn immers goed vertegenwoordigd in de gremia die de centen verdelen. Maar de mengers, de zoekers, de nieuwkomers en de durvers komen in zwaar weer terecht.
Dus juist wat ik de afgelopen jaren heb leren waarderen, waar ik het meeste van heb genoten en wat ik waarnam als een krachtige nieuwe trend, namelijk het buiten de oevers van het voorspelbare danstheater treden, die veroveringsdrang wordt nu door de rancune van een provinciaal-geori?nteerde elite een halt toe geroepen. Daarmee zijn we weer terug bij af.

U begrijpt, ik had mijn afscheid graag in een vrolijker toonsoort gestemd. Het is niet anders. Na zes jaar bij u mijn gelijk gehaald te hebben, eindig ik met de wens dat ik met deze laatste column de plank volledig missla. Laten we het met zijn allen hopen.

Deze column verschijnt in de loop van de maand in Dans Magazine, nr. 6/2010.