Het was vrijdagavond om 21.48 uur dat de minister van Financiën de Tweede Kamer en brief stuurde over de vervreemding van de NV Luchthaven Schiphol. Letterlijk schrijft Zalm:
‘Ik zal mij ervoor inspannen de vervreemding van een minderheidsbelang in NVLS door middel van een gecombineerde beursgang en onderhandse plaatsing tot een succes te maken. De voorbereidingen voor dit verkoopproces zal ik dienovereenkomstig ter hand nemen. Ik reken daarbij op uw vertrouwen voor de uitvoering van deze exercitie en zal conform de Comptabiliteitswet 2000 na de vervreemding verantwoording afleggen.’
De fractie van de PvdA is stomverbaasd over deze brief. Zalm kan namelijk nog helemaal geen aandelen vervreemden aangezien de Eerste Kamer de aanpassing van de Wet Luchtvaart die privatisering mogelijk maakt nog niet heeft goedgekeurd. De plenaire behandeling zal pas op 23 mei plaatsvinden. Bovendien is in de Eerste Kamer de strijd nog niet gestreden. Het CDA heeft grote twijfels of men het wetsvoorstel wel zal steunen en de D66 senaatsfractie heeft zich al tegen de privatisering van de NV Luchthaven Schiphol. Samen met de progressieve fracties tekent zich in de senaat een ruime meerderheid tegen de vervreemding van aandelen af.
Maar er zijn nog meer redenen voor onze verbazing. Zo heeft de Tweede Kamer – onder aanvoering van de CDA fractie - geëist dat Zalm eerst tot overeenstemming moet komen met de mede-aandeelhouders Amsterdam en Rotterdam. Die overeenstemming is er nog helemaal niet. Sterker nog: de Amsterdamse PvdA heeft in een opinieverhaal in het Parool (16 maart) aangegeven niet te willen meewerken aan de privatisering. Het is aannemelijk dat, zeker nu de VVD niet meer deelneemt aan de collegeonderhandelingen, het nieuwe gemeentebestuur tegen een privatisering van Schiphol is. Het Rijk heeft statutair de toestemming van Amsterdam nodig om aandelen te kunnen vervreemden.
Zalm voelt blijkbaar aan dat de privatisering zijn momentum aan het verliezen is en wil nu koste wat het kost in de korte regeertijd die dit kabinet nog rest zijn stokpaardje door de Kamer jagen. De legitimatie van een regeerakkoord geldt allang niet meer. Want waar in het regeerakkoord de privatisering nog wordt gemotiveerd omdat er geld moet komen voor het mobiliteitsbeleid van de landelijke overheid, probeert Zalm nu Amsterdam te verleiden met het aanbod om als eerste zijn aandelen te verkopen. Geld is dus niet zijn primaire doel. Liberalisering van Schiphol is het doel waar het hem primair om gaat.
Die indruk had de PvdA Tweede Kamerfractie al langer. Het is (1) zeer twijfelachtig of een beursgang per saldo geld oplevert. De kans lijkt groter dat het geld gaat kosten. Bovendien (2) verliest de overheid greep op de stedenbouwkundige ontwikkeling – en op een deel van de revenuen daarvan - op en rond het luchthaventerrein.

Uit recent onderzoek blijkt dat de 82% van de Nederlanders vindt dat de overheid haar houding ten opzichte van burgers drastisch moet veranderen. Hoe? Overheid en politiek moeten beter naar de burger luisteren aldus 64% van de Nederlanders.
Het gaat hier om een probleem dat - als je verschillende media, columnisten en onderzoekers mag geloven - inmiddels mythische proporties heeft aangenomen: de gapende kloof tussen overheid en burger.
De publicist Jos van der Lans verdedigt in zijn uiterst lezenswaardige boekje "Koning Burger" de prikkelende stelling dat de kloof tussen burger en overheid nog nooit zo klein is geweest.
En daar zit wel iets in.
Van der Lans betoogt dat de kloof bestond in de tijd dat de burger onderdaan was, toen hij zichzelf ondergeschikt maakte aan de publieke gemeenschap. Dat is vanaf de jaren zestig totaal veranderd. Burgers zitten bestuurders en politici dichter op de huid. Ze worden tegenwoordig meer dan ooit bij de politieke besluitvorming betrokken. Via inspraak, referenda, enquêtes, peilingen en wat dies meer zij. Er wordt meer naar hen geluisterd dan ooit tevoren.
Dat is goed en moet vooral zo blijven.
En toch hebben burgers het gevoel dat ze niet serieus genomen worden. Voelen ze zich vervreemd van de politiek en hebben ze geen vertrouwen in de overheid. "Er wordt niks met mijn mening gedaan!" hoor je dan.
Hier komt de bewustwording van taak en rol van de overheid om de hoek kijken. In een democratische rechtsstaat speelt iedereen een eigen rol: uitvoerende-, wetgevende- en rechterlijke macht. Maar wordt wel voldoende duidelijk gemaakt wat deze rollen inhouden? Dat het de rol van de overheid afwegingen te maken in het algemeen belang?
Een goed bestuurder luistert naar de burgers, naar de privé-opvattingen. Maar besturen is meer dan dat. Daarna is het zijn taak om een beslissing te nemen in het publieke belang. Ik denk dat we dit teveel uit het oog zijn verloren. Althans: dit wordt op het moment dat er een besluit is genomen onvoldoende over het voetlicht gebracht.
En ja, bij het maken van die beslissing kan het gebeuren dat de mening van burgers en organisaties niet één-op-één wordt overgenomen. Het is nu eenmaal onmogelijk om iedereen tevreden te stellen. Belangenintegratie en belangenafweging is een wezenlijk kenmerk van onze representatieve democratie.