De Nederlandse volkshuisvesting is best iets om trots op te zijn. Dat wat ruim een eeuw geleden begon met ’eilandjes in een krottenzee’ heeft in onze samenleving mee vorm gegeven en doet dat nog altijd. Het is één van de redenen waarom ons land geen desolate suburbs of ontoegankelijke getto’s kent. Onze sociale woningbouw trekt geïnteresseerde bezoekers van over de hele wereld, al vinden we het zelf zo gewoon als water uit de kraan.

Diezelfde volkshuisvesting heeft roerige tijden achter de rug. Woningcorporaties zijn zwaar aangeslagen door een aantal grote desinvesteringen die de hele sector worden nagedragen; de rijksoverheid onttrekt via de verhuurdersheffing zo’n anderhalf miljard euro aan de sector, wat het investeringsvermogen niet echt ten goede komt; het harde oordeel van de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties echoot nog altijd na.

Als reactie daarop heeft de regering een ingrijpende wijziging van de Woningwet doorgevoerd, die verdere ontsporingen in de toekomst moet voorkomen. Vast staat dat wat wij meer dan een eeuw lang onder het vertrouwde (en in de wereld unieke) begrip volkshuisvesting hebben verstaan, door al deze ontwikkelingen zal veranderen. Maar wat nemen we hierbij vanuit het verleden mee? Wat is er eigenlijk bereikt? Waar kwamen we vandaan? Welke trots is er eigenlijk verbonden aan onze volkshuisvesting of zou dat in ieder geval moeten zijn?

Voor dat soort historische vragen is in de actuele discussie opmerkelijk genoeg weinig ruimte. De incidenten overheersen, praktisch-politieke problemen zuigen de aandacht naar zicht toe - alle energie richt zich op de werkelijkheid van vandaag de dag. Voor die van gisteren is weinig tijd, laat staan voor verhalen die meer dan anderhalf eeuw geleden hun oorsprong hebben.

Tegen deze achtergrond is in 2015 het idee ontstaan om een Canon volkshuisvesting te ontwikkelen en deze voor iedereen digitaal beschikbaar te stellen. In het voorjaar van 2016 is deze Canon volkshuisvesting online gegaan. Aan de hand van 25 vensters kan de bezoeker op www.canonvolkshuisvesting.nl de grote lijnen van geschiedenis van de moderne volkshuisvesting tot zich nemen. Ook mensen die al goed geïnformeerd zijn of zich verder willen verdiepen kunnen op deze site hun hart ophalen, want achter de 25 vensters gaat een zeer uitgebreid online magazijn schuil, waar met behulp van links, literatuurverwijzingen, digitale basisdocumenten, uniek historisch materiaal, bewegende beelden en talloze afbeeldingen veel kennis voor het oprapen ligt.

Met deze boekuitgave komt deze geschiedschrijving nu ook als hard copy beschikbaar. De ervaring leert dat er nog steeds een grote behoefte is om zo’n geschiedenisoverzicht ter hand te kunnen nemen en van voor naar achter (of andersom) door te kunnen bladeren. De moderne geschiedenis van de volkshuisvesting presenteren in 25 vensters brengt overigens ook keuzes met zich mee. Het accent is daarbij komen te liggen op het sociale karakter van de volkshuisvesting. De canon gaat dus meer over wonen dan over bouwen, meer over mensen dan over stenen. Relevante zaken als de dynamische kostprijscalculatie of veranderingen in het Bouwbesluit, dan wel de eisen van de welstandscommissies zijn daardoor buiten het bereik van deze Canon gebleven. Niet omdat deze onderwerpen onbelangrijk zijn, maar omdat in deze Canon dit overzicht vooral het licht wil laten schijnen op de sociale, politieke en beleidsmatige aspecten van de volkshuisvesting. Dat gebeurt op een vlotte en illustratieve manier zoals nog niet eerder is vertoond.

Bekijk hier de drukproef.