De Nederlandse identiteit als bouwpakket

Wie zijn wij? Lange tijd was het in Nederland niet netjes om die vraag te stellen. Boekjes over Nederlandse eigenaardigheden werden vooral door buitenlanders geschreven. Ze waren ook voor buitenlandse bezoekers bedoeld - how to behave tegenover those incredible Dutch? Als Nederlanders zelf de pen grepen om iets over zichzelf te schrijven, was de toon meestal ironisch.
De afgelopen jaren is dat ingrijpend veranderd. In een wereld die steeds dichterbij komt, wordt onvermijdelijk de vraag actueel waarin wij ons nu eigenlijk onderscheiden. De Nederlandse wereldburger ondergaat daarmee het lot dat elke migrant treft: zodra de nieuwe wereld wordt betreden, begint de waarde van het land van herkomst zich onweerstaanbaar op te dringen.
Tegenwoordig drukt de regering politici en ambtenaren op het hart, in internationale fora Nederlands te spreken. De vlaggenverkoop trekt aan en het Wilhelmus wordt weer aarzelend meegezongen. Zelfs Gijsbrecht van Aemstel is terug en mag weer zeggen dat de liefde tot zijn land ieder is aangeboren.
Nederland mag er dus weer wezen. Maar wát is Nederland nu eigenlijk precies? Die vraag stellen is nog heel wat anders dan een pasklaar antwoord bieden. Een 'volkskarakter' is immers niet iets dat voor altijd vastligt. Nationale identiteiten zijn onder invloed van steeds veranderende omstandigheden voortdurend in beweging. Ook over Nederland is niet één verhaal te vertellen.
In Typisch Nederlands zal de lezer dan ook geen Groot Schema van de Nederlandse identiteit aantreffen. We zijn niet op zoek gegaan naar een eenduidige verklaring van de Nederlandse landsaard, maar naar de talloze kleine eigenaardigheden die veelzeggend zijn voor onze manier van denken en doen. We hebben daarbij gespeurd naar beelden en verhalen die in eigen land als 'typisch Nederlands' worden beschouwd, maar ook naar de dingen waarmee we over de grens opvallen en verbazing wekken.
Typisch Nederlands is dus een poging om de Nederlandse eigenaardigheden in al hun verscheidenheid en tegenstrijdigheid voor het voetlicht te brengen. Daarbij hebben we gekozen voor een presentatie in alfabetische volgorde. Die heeft namelijk precies de vereiste willekeurigheid: alles staat door elkaar. Sommige onderdelen roepen gevoelens van ironie op, andere wekken enthousiasme, trots, woede of verbazing.
Daarmee doen we in ieder geval recht aan één typisch Nederlandse eigenschap van onze tijd: Nederlanders laten zich niet zo gauw de wet voorschrijven. Wie of wat ze zijn, maken ze stuk voor stuk zelf wel uit. Daarom hebben we dit boek bewust de vorm gegeven van een bouwpakket, waaruit iedereen zijn eigen typische Nederlander kan samenstellen.

Flaptekst, zesde druk 2009

Toen prinses Maxima meldde dat 'de Nederlander niet bestaat' was het land te klein en moest de minister-president spitsroeden lopen. Een onbegrijpelijke opwinding, want Hare Koninklijke Hoogheid had volkomen gelijk. De Nederlandse identiteit is een grabbelton waaruit ieder het zijne oppikt. Typisch Nederlands biedt daarbij een vrolijke catalogus. Zoek uw favoriete en minder geliefde nationale trekjes en zet uw hoogstpersoonlijke Nederlandse identiteit in elkaar.