In 2001 organiseerde Rob van Pagée de eerste Eigen Kracht conferentie in Nederland, een radicaal andere wijze van besluitvorming in de jeugdzorg. Inmiddels zijn er zo’n 14.000 conferenties georganiseerd en is het recht op een familiegroepsplan sinds 2015 opgenomen in de Jeugdwet.

Op 17 februari 2025 overleed Rob van Pagée, op 78-jarige leeftijd. Een week later vond een door honderden mensen bezochte afscheidsbijeenkomst plaats in de Amsterdamse Westerkerk. Eén van de mensen die het woord voerde was Hedda van Lieshout, bestuurder van de Eigen Kracht centrale, de landelijke organisatie die de motor vormt van de Eigen Kracht conferenties. In haar toespraak memoreert ze zijn levensverhaal en staat ze stil bij Rob van Pagée’s radicale bijdrage aan de vernieuwing van de jeugdzorg. Haar verhaal vormt het hart van deze mini-podcast.

Website Nationaal Klimaat Platform

Visies en uitvoeringsplannen voor de energietransitie blijven papieren tijgers zonder de daadwerkelijke betrokkenheid van bewoners. Opbouwwerkers zijn in het proces cruciaal vanwege hun structurele verbindende rol in lokale gemeenschappen, maar daarvoor moet de beroepsgroep versterkt worden.

Samenlevingsopbouw is exact 100 jaar geleden ontstaan in Drenthe nadat de turfindustrie was ingestort door de energietransitie naar kolen en elektriciteit. Op een soortgelijk kantelpunt staan we nu met de energietransitie in de bebouwde omgeving.

Hoog tijd voor een nieuw offensief om met structurele hulp vanuit het opbouwwerk, lokale gemeenschappen te versterken en een stem te geven in de toekomst van hun buurten, wijken en dorpen. Samen met Krachtproef, een informele organisatie van opbouwwerkers, verkent het NKP wat er nodig is om het opbouwwerk weer in positie te brengen.

Behoefte aan samenlevingsopbouw weer actueel
De armoede in Drenthe was destijds groot. In lokale dorpshuizen kwamen instanties en bewoners samen en legden de kiem voor een nieuw vak: opbouwwerk. Ook nu versterken opbouwwerkers de samenleving door veerkrachtige buurten en wijken te vormen die sociale en/of culturele doelen nastreven. Dat lukt niet door individuele begeleiding, maar vraagt om plekken waar mensen elkaar ontmoeten en gebruik maken van voorzieningen. Als de ondergrond van het samenleven schraal is, moeten we zorgen dat deze vruchtbaar wordt. Het opbouwwerk is de afgelopen jaren echter naar de achtergrond verdwenen.

Nieuw offensief
Als we betrokkenheid, verantwoordelijkheid en eigenaarschap van bewoners willen, als we een rechtvaardig klimaatbeleid nastreven, moeten we bouwen aan sterke gemeenschappen. Als we bewoners als gelijkwaardige partij willen organiseren en mobiliseren, hebben we weer opbouwwerkers nodig. Zij kunnen bewoners zo lang als nodig is ondersteunen vanuit een onafhankelijke positie, zodat zij zeggenschap krijgen over hun eigen gezonde, veilige, kleurrijke en duurzame wijk.

Opbouwwerkers brengen bewoners bij elkaar en betrekken ze bij ingrijpende veranderingen in hun wijk. Om te beginnen geven zij hen een stem bij gemeenten, woningcorporaties, bedrijven en adviesbureaus. Daarnaast zetten zij, samen met hen, de schouders onder verduurzaming van woningen. Het startpunt zijn altijd de ideeën en wensen van bewoners. Opbouwwerkers halen hun talenten en drijfveren naar boven en zetten die in als bron voor verandering.

Samen met Krachtproef, een informele organisatie van opbouwwerkers, verkennen wij vanuit NKP wat er nodig is om het opbouwwerk weer in positie te brengen. Het essay van Jos van der Lans, Waarom de energietransitie zonder opbouwwerk vast gaat lopen!, is daarin de historische onderlegger. Op dit moment wordt gewerkt aan een actieplan.