Jos van der Lans Weblog

JOS VAN DER LANS - WEBLOG / TWITTER

Tijdens mijn politieke carrière als Eerste Kamerlid (1999-2007) was ik een van de eerste politici die in 2004 een eigen - tamelijk primitief - weblog begon. Eerst vooral vanwege mijn politieke activiteiten/meningen, maar in de loop der tijd steeds meer over mijn publicaties en publieke optredens als journalist en publicist. Zo werd het weblog een etalage voor iedereen die op hoogte wilde blijven van mijn gepubliceerde artikelen en columns, van gebeurtenissen waar ik bij ben geweest, van observaties die ik doe, van meningen die in mij opwellen, of van andere persoonlijke wetenswaardigheden.

Het is geen dagboek, maar wel een soort maandboek geworden, waar ik zelf regelmatig in terug blader om nog even na te gaan hoe het ook al weer zat.

weblog - juni 2006

jun 30	Het was een sensationele wedstrijd, met een terechte verliezer.
jun 28	Politieke koehandel in de Eerste Kamer In het Eerstekamer-smaldeel van de regeringscoalitie is de laatste maanden driftig gekoehandeld met drie wetsvoorstellen. Het eerste kwam deze week met een nipte meerderheid door de senaat: de aanpassing van de luchtvaartwet die privatisering van de aandelen van Schiphol mogelijk maakt. Dwarsligger was hier D66, die er helemaal niks voor voelde om publieke en strategische infrastructuur aan de grillen van privaat kapitaal over te leveren. Nu was de driemansfractie van D66 niet perse nodig om het kabinet aan een meerderheid te helpen, maar op alle mogelijke manieren werden de democraten wel onder druk gezet om niet te veel uit de pas te lopen. Ze hebben namelijk zelf nog twee belangrijke noten op hun zang. De splitsingswet van D66-minister Brinkhorst, waarin de energiebedrijven gesplitst worden en de netten als publieke infrastructuur in handen komen van de staat. En de mediawet van D66- staatssecretaris Van der Laan. Het CDA ziet de splitsingswet in het geheel niet zitten, de VVD moet niets weten van de mediawet. Dus zaten de drie fractieleiders Schuyer (D66), Werner (CDA) en Rosenthal (VVD) deze weken meermalen bij elkaar om te kijken hoe ze met deze drie wetsvoorstellen om zouden gaan mochten ze alle drie de senaat bereiken. En misschien was het dan wel verstandiger als Schuyers fractie at minder dwars lag bij Schiphol anders zou dat de democraten later kunne opbreken. Het siert D66 dat ze daar geen gevolg aan hebben gegeven. Maar daarmee luiden ze wel een hete herfst in. Want het CDA heeft te kennen gegeven dat ze eigenlijk zowel de privatisering van Schiphol als de splitsing van de energiebedrijven niet zien zitten (en misschien de mediawet ook wel niet), maar dat ze wel zoveel politiek gevoel hebben dat ze ook wel begrijpen niet alles te kunnen torpederen. En aangezien de Schipholwet eerst kwam en de splitsingswet later, is die laatste nu de klos. Aan alles kun je zien dat de christen-democraten zich opmaken om deze wet politiek te demonteren. Aangezien ook bij de PvdA grote twijfels over deze wet bestaan, dreigt Brinkhorst dus een zeperd te halen. Tenzij de opiniecijfers de wind in de rug blijven blazen van de zittende coalitie, dan zou het besef door kunne breken dat de heren nog eens vier jaar met elkaar verder moeten. Dat vooruitzicht was een half jaar geleden eigenlijk verlaten en leek ieder zijn eigen gang te gaan. Maar nu de wind weer gunstiger komt te liggen zou dat wel eens de redding van de D66-voorgangers kunnen zijn.. Zelfs het mediaplan van Van der Laan zou dan wel eens de eindstreep kunnen halen. Eind goed, al goed. Een mooier resultaat van onvervalste achterkamertjespolitiek is eigenlijk niet denkbaar.
jun 27	EK gaat akkoord met Schiphol �n WMO Vandaag nam de Kamer het definitieve besluit over de privatisering van Schiphol. Er was een hoofdelijke stemming: 33 senatoren (CDA + VVD) stemden voor, 31 (de rest) tegen. Dat was volgens verwachting. Zalm kan aan het werk om Amsterdam te bewegen. Dat zal nog een hele toer worden. Het hoofdmenu van de senaat vormde vandaag de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Dat was een intensief en interessant debat, waarin mijn collega Tof Thissen (foto rechts) het woord voerde. Dat deed hij meer dan voortreffelijk. Er waren een paar punten die nog tot grote zorg in het land aanleiding gaven. Dar waren allereerst de Europese aanbestedingsregels, die gemeenten moeten volgen als zij de huishoudelijke zorg boven een bedrag van 211.000 in de aanbieding doen. Dat blijkt in de praktijk niet meer te doen, simpelweg omdat de tijd ontbreekt om volgens deze regels voor 1 januari 2007 aan te besteden. Staatssecretaris Ross (foto linksonder) zegde echter toe dat de datum om dat voor elkaar te krijgen verschuift naar 1 januari 2008, en dat zal in menig stadhuis tot een zucht van opluchting leiden. Een tweede punt was wat nu precies het zogeheten compensatiebeginsel inhoudt. Betekent dat nu een verplichting van de gmeeenten om zorg te bieden (�compenseren�) als mensen door gebreken niet zelfredzaam zijn? En hoe werkt dat dan? Is da teen open eind financiering? Ook op die vragen gaf Ross een verhelderend antwoord, alhoewel de praktijk zal moeten leren hoe dit gaat uitpakken. En een derde punt was de financiering. Is er op termijn voldoende geld? En hoe bereken je dat? Op dat punt heeft het Kabinet afspraken gemaakt met de VNG, waar de Kamer wel haar vraagtekens bij plaatste, maar niet in wilde treden. Al met al was dat voldoende uitleg en verdediging om de Kamer te laten instemmen met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Alleen de SP was en bleef tegen.
jun 27	Stemverklaring GL over privatisering Schiphol De heer Van der Lans (GroenLinks): Voorzitter. Als de behandeling en de discussie de vorige week iets duidelijk hebben gemaakt, is het wel dat de stelling dat deze wet niets met privatisering van doen heeft onjuist is. Ik noem ��n voorbeeld. Voor het uitleveren van een exploitatievergunning aan Schiphol moet er overdracht van grond plaatsvinden aan de Staat. Schiphol heeft laten weten dat er natuurlijk geen sprake kan zijn van deze overdracht van grond als er niet geprivatiseerd wordt. Met andere woorden, er is een duidelijk verband. Zonder privatisering geen exploitaitevergunning, wat een kernachtig bestanddeel is van deze wet. Ook de onvrede van de luchtvaartmaatschappijen over de tarieven die deze week weer aan de oppervlakte kwam, duidt erop dat de spanning tussen een infrastructuurleverancier en een commerci�le onderneming nu al aan de orde is en met deze wet alleen maar zal toenemen. Ik vroeg vorige week in de discussie aan de vertegenwoordiger van de VVD waar het primaat bij deze beslissing lag. Dat primaat ligt dus niet bij het parlement en naar ik vrees zelfs niet bij de regering. Het primaat ligt bij Schiphol. Dat lijkt ons een onverstandige machtsverschuiving. Dat is de reden waarom wij vinden dat zulke belangrijke strategische infrastructuur publiek aangestuurd moet blijven. Wij zullen dus onze stem niet aan dit wetsvoorstel geven.
jun 25	Nach Berlin ohne Holland
jun 25	Leedvermaak in Duitsland
jun 23	Kleine geschiedenis van de stadsregio Amsterdam NIEUW - NIEUW - NIEUW Vandaag is er nieuw boek van mijn hand dat ik in dit voorjaar geschreven heb. Het gaat over de stadsregio Amsterdam, ook wel bekend als het ROA (Regionaal Orgaan Amsterdam, en is geschreven om het moment te markeren dat er een nieuw regiobestuur en een nieuwe regioraad voor vier jaar in functie treedt. Het boek biedt een terugblik op de markante geschiedenis van het ROA, waarbij het referendum over de stadsprovincie in 1995 het hoogtepunt (en volgens sommigen het dieptepunt) vormde. Nieuw is dat het boek laat zien dat niet alleen de Amsterdamse bevolking niks wilde weten van de plannen om de gemeente Amsterdam op te delen, ook in de regio en in Den Haag bestond er grote verdeeldheid en onenigheid. Wat dat betreft haalden vele lokale bestuurders opgelucht adem toen de bevolking zo wijs was om massaal nee te stemmen. Ook nieuw(s) zijn de opmerkingen van burgemeester Cohen over de toekosmt van de stadsregio. De burgemeester van Amsterdam (tevens voorzitter van de stadsregio) noemt de regioraad 'stilstaand water' en maant de regering om nu eindelijk eens bestuurlijke knopen door te hakken, omdat al dat bestuurlijk overleg er toe leidt dat de Randstad steeds verder wegzakt op de prestatieranglijst van economische regio's. Lees de flaptekst: Tien jaar geleden zette de bevolking van Amsterdam een vette streep door de plannen om van de regio Amsterdam een stadsprovincie te maken. Het zoenoffer dat daarvoor door de hoofdstad gebracht moest worden � het opdelen van de gemeente Amsterdam � stuitte op een enorme weerzin. Massaal trokken de Mokumers naar de stembus om � in de woorden van burgemeester Patijn � met een �Albanese referendumuitslag� van bijna 94 procent het plan naar de prullenbak te verwijzen. De gevolgen daarvan waren groot. Ze klonken door tot in Den Haag, waar het �nee� van Amsterdam een einde maakte aan paarse plannen om grootstedelijke regio�s in Nederland een eigenstandig bestuur te geven. Maar ook in de regio Amsterdam zelf liet de Amsterdamse weigering diepe sporen na. Het wantrouwen was groot en er moest het onderste uit de kan worden gehaald om de bestuurlijke gelederen weer tot elkaar te brengen. Tien jaar later maakt publicist Jos van der Lans de balans op. Hoe heeft de stadsregio Amsterdam het trauma van 1995 verwerkt? Aan de hand van gesprekken met direct betrokkenen en op basis van schriftelijke bronnen reconstrueert hij de recente geschiedenis van de stadsregio Amsterdam. Een geschiedenis van � hoe kan het anders - bestuurlijke drukte en menselijk ongeduld, maar vooral ook een geschiedenis van tastbare resultaten en blijvende zorgen. Het boek is via de boekhandel te verkrijgen. Daar zult u het vermoedelijk wel moeten bestellen. Raadpleeg voor de gegevens de boekenpagina op deze site. Daar teeft u meer informatie aan over het boek. U kunt ook contact zoeken met UITGEVERIJ INMERC.
jun 21	Minimale meerderheid voor privatisering Schiphol Bericht NRC Handelsblad, 21 juni: In de Eerste Kamer bestaat een krappe meerderheid voor privatisering van Schiphol. Maar Amsterdam kan als aandeelhouder van een minderheidsbelang de zaak alsnog tegenhouden. De Eerste Kamer steunt met de kleinst mogelijke meerderheid een gedeeltelijke privatisering van Schiphol. Behalve CDA en VVD zijn alle fracties tegen. Zij vinden dat het kabinet de noodzaak van privatisering niet heeft aangetoond. Het CDA gaf gisteren pas zijn goedkeuring nadat de VVD'ers Zalm (Financi�n) en Schultz van Haegen (Verkeer en Waterstaat) toezeggingen hadden gedaan. Het CDA wilde laten vastleggen dat de staat als meerderheidsaandeelhouder zich actiever zal opstellen, om de mainport- functie veilig te stellen. Zalm stemde uiteindelijk hierin toe. Daarnaast bedong het CDA dat de Tweede Kamer controle krijgt op het vaststellen van de gebruikerstarieven van Schiphol. Het kabinet hoeft deze aanpassingen niet direct door te voeren. "We zijn niet uit op vertraging", zei CDA-senator Lemstra. Zijn fractie gaat ermee akkoord dat dit bij de eerstvolgende herziening van de wet wordt doorgevoerd. Ook de CDA-fractie in de Tweede Kamer eiste vorig jaar een ingrijpende wijziging van de voorstellen van Zalm. Zo werd vastgelegd dat een meerderheid van de aandelen in handen van de overheid moet blijven - het kabinet wilde volledige privatisering. Daarnaast dwong het CDA af dat een gedeelte van de aandelen ondershands wordt verkocht aan grote beleggers. Minister Zalm toonde zich gisteravond aan het einde van het debat zichtbaar opgelucht dat de privatisering van Schiphol, na een discussie van ruim tien jaar, haar beslag krijgt. "Het moet ook eens een keer over zijn", aldus Zalm. De nieuwe wet regelt naast de verkoop van een minderheidsbelang ook de exploitatievergunning van Schiphol en het toezicht op de tarieven en voorwaarden voor het gebruik van de luchthaven. Andere partijen in de Eerste Kamer spuiden gisteren hun kritiek. "Het is een geloofsartikel van de VVD", aldus senator Van der Lans (GroenLinks). PvdA-senator Sylvester vond het voorstel "niet behandelingsrijp" omdat er geen overeenkomst is tussen de aandeelhouders. Schiphol heeft drie aandeelhouders: de staat (75,8 procent), Amsterdam (21,8 procent) en Rotterdam (2,4 procent). Amsterdam wil dat de aandelen in handen van de overheid blijven en zal niet meewerken aan de privatisering van Schiphol. Minister Zalm krijgt nu te maken met de vraag of de stad zich als aandeelhouder ook zal verzetten tegen verkoop van de staatsaandelen. Daarvoor is een statutenwijziging nodig en die kan Amsterdam blokkeren. "Ik heb nu een mandaat om aan de slag te gaan", aldus Zalm. Volgende week dinsdag stemt de senaat. PvdA en VVD hebben afgesproken dat twee senatoren die betrokken zijn bij Schiphol - commissaris Maas (PvdA) en directeur corporate affairs Luijten (VVD) - niet aan de stemming deelnemen. Wanneer de fractiediscipline wordt gevolgd, zou het voorstel met 37 stemmen voor en 36 tegen worden aangenomen.
jun 20	SP hoont voorstellen Asscher weg "Is het niet erg saai in de Eerste Kamer?"vragen mensen wel eens aan me. Ja, zeg ik dan, het is meestal erg saai. Maar vaak ook niet, en soms springen de vonken ervan af, zoals in dit korte interrumptiedebatje met SP-collega Ronald van Raak tijdens het debat over de privatisering van Schiphol. De heer Van Raak(SP): Wij kunnen ons overigens voorstellen dat de bewindslieden de afgelopen weken wat in verwarring zijn gebracht door het optreden van de Amsterdamse wethouder Lodewijk Asscher. Mijn fractie vond zijn optreden in ieder geval onnavolgbaar. PvdA en GroenLinks in Amsterdam hebben aan hun kiezers beloofd dat zij niet zullen meewerken aan de plannen van de minister, maar tijdens een bijeenkomst in dit Huis verklaarde Asscher dat hij t�ch met de minister wilde onderhandelen. En hij ontvouwde daarbij alvast een voorstel, waarbij de gemeente Amsterdam, jawel, de meerderheid van de aandelen in handen zou moeten krijgen. Het is ons onduidelijk waarom de minister de aandelen Schiphol voor een appel en een ei zou moeten verkopen aan Amsterdam. Wij roepen hem dan ook op om dat vooral niet te doen. Ook snappen wij werkelijk niet waarom Schiphol beter af is als de meerderheid van de aandelen niet in handen is van de rijksoverheid, maar van de gemeente Amsterdam. De heer Van der Lans (GroenLinks): Dit is een wonderlijk stukje in het betoog van de heer Van Raak. De SP heeft zich namelijk altijd gemanifesteerd als een partij die mordicus tegen privatisering is. Nu krijgt die partij een voorstel, waarvan je de realiteitswaarde misschien kunt betwisten. Op andere punten kan dat bij de SP echter ook wel eens kritiek oproepen. Er komt dus een voorstel van "publicalisering". Dat is het omgekeerde van wat er aan de hand is? Wat doet de heer Van Raak hier? Hij gaat daar vrolijk de draak mee steken. Eigenlijk schiet hij dan zichzelf in zijn voet. Hij maakt namelijk zichzelf belachelijk. De heer Van Raak (SP): De heer Van der Lans mag mij een voorbeeld noemen van een voorstel van de SP waaraan volgens hem de realiteitswaarde ontbreekt. Dat is volgens mij vooral iets waar de idee�n- en plannenpartij GroenLinks erg sterk in is. Ik doel op plannen lanceren zonder enige realiteitswaarde. Daar neem ik ver afstand van. Het plan van GroenLinks en de Partij van de Arbeid in Amsterdam is slecht. De bedoeling van dat plan is om aandelen die nu in handen zijn van de rijksoverheid, in handen van een gemeente te leggen. Ik zou werkelijk niet weten waarom een gemeente een nationale luchthaven zou moeten bezitten. Speciaal voor de minister merk ik ook op dat wij w�l een partij zijn met realiteitszin. Als wij die aandelen al moeten verkopen, waar wij overigens erg op tegen zijn, moet het ook echt gebeuren en niet voor een appel en een ei. De heer Van der Lans (GroenLinks): Ik maak hier nog een laatste opmerking over, want zo belangrijk is dit punt ook weer niet. Kennelijk is het de heer Van Raak ontgaan dat er een partij in het geding is die de aandelen wenst te verkopen, namelijk de Staat, de rijksoverheid. Dat is nu precies de motivering geweest voor de publicalisering die de heer Asscher heeft voorgesteld. Je moet het dus wel in die context zien. De heer Van Raak (SP): Dat is nu weer echt GroenLinks-prietpraat. Ik ga daar direct op in. Wij zien niet waarom een gemeente een nationale luchthaven zou moeten bezitten. In antwoord op de opmerkingen van de heer Van der Lans wil ik een beeld gebruiken: Asscher is als een ruiter hoog te paard die de teugels stevig in handen heeft (dat is de blocking vote). Wat gebeurt er met deze Asscher, dus de Partij van de Arbeid en GroenLinks in Amsterdam? Zij springen van het paard, hollen vervolgens achter het paard aan en roepen tegen deze Kamer: houd het paard tegen, houd het tegen! Ik vraag mij af waarom GroenLinks en de Partij van de Arbeid in Amsterdam ooit van het paard zijn gesprongen. Is dit het nieuwe links liberale bestuur dat GroenLinks voor ogen staat? De heer Van der Lans (GroenLinks): Dit is een geweldig indrukwekkende metafoor, maar die klopt van geen kanten. Wie is het paard, wie zijn de ruiters? Je kunt het zo wel voorstellen, maar zo is het in werkelijkheid niet. De minister en de staatssecretaris zitten op het paard en zij zijn degenen die ervan af springen. Wat doet de heer Asscher? Hij probeert erop te springen. Dat is het enige wat er aan de orde is. Ik begrijp dan ook echt niet waarom de heer Van Raak er zo'n komedie van moet maken. De heer Van Raak (SP): De heer Van der Lans heeft toch niet goed begrepen wat er aan de hand is. Wij moeten toch constateren dat Amsterdam een blocking vote heeft. De Partij van de Arbeid en GroenLinks in Amsterdam kunnen dus gewoon doen wat zij aan alle Amsterdammers beloofd hebben: zij zullen niet instemmen met deze wet. Daarvoor hebben zij het middel van de blocking vote. In plaats van te zeggen dat zij daarvan gebruik gaan maken, De heer Van der Lans (GroenLinks): Wie zegt dat zij daar geen gebruik van maken? De heer Van Raak (SP): Waarom dan dat theater, die hele poespas, dat hele gedoe? Waarom komt Asscher dan met rare plannen die toch niet uitgevoerd zullen worden? Waarom? Waarom wordt er niet gewoon gezegd "wij hebben een blocking vote", klaar? Waarom dus dat hele gedoe? Ik kan het natuurlijk niet aan de minister of de staatssecretaris vragen, maar wel aan de heer Van der Lans en mevrouw Sylvester: waarom deze idiotie, waarom dit gedoe? De heer Van der Lans (GroenLinks): Ik maak hierover nog een laatste opmerking en dan moeten wij er echt over ophouden. Het gaat alleen om het gebaar. Kennelijk heeft de heer Van Raak geen enkel vertrouwen in de gemeentelijke overheden. Het gaat om de essentie dat er een overheid opstaat die zegt: ik wil wel het publieke belang behartigen, als een andere overheid dat niet doet. De heer Van Raak (SP): Je zegt dan toch gewoon "nee"? De heer Van der Lans (GroenLinks): Waarom zou je de aandelen niet overnemen? De heer Van Raak (SP): Omdat het idioot is dat een gemeente een nationale luchthaven bezit! De heer Van der Lans (GroenLinks): Waarom zou dat zo idioot zijn? Wie heeft de luchthaven opgericht? Is dat de rijksoverheid geweest? De heer Van Raak (SP): Het lijkt mij niet zo'n goed idee dat De heer Van der Lans (GroenLinks): Ik vertrouw een gemeentelijke overheid en u kennelijk helemaal niet. Mevrouw Sylvester (PvdA): Ik wil de heer Van Raak adviseren om zich gewoon te beheersen en zijn betoog te vervolgen en om datgene wat de gemeente Amsterdam van plan is te doen even aan die gemeente over te laten. Ik adviseer hem ook om daarover verder niet te speculeren. De heer Van Raak (SP): In antwoord op de opmerkingen van de heer Van der Lans zeg ik dat Schiphol een nationale luchthaven is met een mainportfunctie. Het is niet logisch om de aandelen daarvan in handen van een gemeenteraad te leggen. De heer Van der Lans kan toch niet menen dat dit bestuurlijk logisch is? Vervolgens moet de heer Van der Lans niet zeggen dat ik geen vertrouwen heb in lokale overheden. Ik heb juist heel veel vertrouwen in lokale overheden, maar niet in de Partij van de Arbeid en GroenLinks in Amsterdam.
jun 20	CDA laat Schiphol lopen Eigenlijk wist ik het al toen ik �s ochtends een klein krantenberichtje onder ogen kreeg: de zaak is beklonken. In het krantenberichtje stond dat het nog hoogst onzeker was dat het CDA in de senaat zou instemmen met de privatisering van Schiphol. De wet die vervreemding van een minderheid der aandelen van de NV Luchthaven Schiphol mogelijk moet maken was vandaag aan de orde dag in de Eerste Kamer. Maar het krantenberichtje haalde dus al bij voorbaat de spanning weg. Want dit heb ik nu al zeker vier keer bij �spannende dossiers� in de senaat meegemaakt. Het laatst bij de Zorgverzekeringswet, nu een jaar geleden. Het CDA blaast zich de borst vol en roept dat ze dwars gaan liggen, maar tegelijkertijd hebben ze bij de bewindslieden al geregeld hoe ze er uit komen. Het is dus theater: kijk een hoe kritisch wij zijn. Vandaag werd dat zelfs hardop bevestigd door CDA-fractievoorzitter Werner, die in de wandelgangen met zijn enorme stemgeluid door zijn mobiel tetterde dat het allemaal in kannen en kruiken was en dat ze er gisteren zijn uitgekomen. Niks geen nieuwe politiek dus: het CDA rules this country. Op die b�hne hebben we vandaag nog geprobeerd het het kabinet lastig te maken. Want die willen wel privatiseren, maar hoe ze dat met de dwarsliggende gemeente Am,sterdam willen regelen dat blijft volslagen onduidelijk. Dus wilde de linkse oppositie dat de kamer een instemmingrecht zou krijgen met betrekking tot de aandeelhoudersafspraken, maar Zalm wilde niet verder gaan dan informeren. Aan CDA-woordvoerder Lemstra (foto rechts)zei hij � bijna ongevraagd, zo ingestoken was het � toe dat er een actief aandeelhoudersschap gevoerd zal worden, waarbij de meerderheid der aandeelhouders greep houden op majeure beslissingen en dat er een voorhangprocedure komt met betrekking tot het vaststellen van de tarieven. En dat was het dan. Ok�, de oppositie heeft nog een motie ingediend, we wezen er Zalm op dat de nieuwe wetswijzigingen die hij aan het CDA heeft toegezegd uitstel betekenen van het proces van vervreemding omdat dat voor private investeerders onduidelijk maakt onder welke condities zijn gaan participeren, maar Zalm verwees dat allemaal breed lachtend naar de politieke prullenbak. Hij heeft in de elf jaar slepende discussie over de privatisering van Schiphol nu nog maar een hindernis te nemen: de gemeente Amsterdam. Ben benieuwd. . Klik voor mijn bijdrage aan dit ultieme Schiphol-debat in de Eerste Kamer hier
jun 18	Eerste Kamer zegt 'nee' Soms laat de Senaat inderdaad zijn tanden zien. Deze weken gebeurt dat zelfs drie keer en dan blijft het zelfs bij journalisten niet onopgemerkt. Zie het hiernaast staande stukje uit het Financieele Dagblad van vrijdag jl. De journalist refereert aan drie wetsvoorstellen die deze dagen de toets der kritiek van senatoren niet kon doorstaan. Het gaat om een initiatiefwet van het VVD-Kamerlid Luchtenveld die het mogelijk maakt om zonder rechterlijke tussenkomst echtscheidingen aan te gaan, het gaat om een wetsvoorstel over ongewenste intimiteiten op de werkplek en een ander over het concurrentiebeding dat moet voorkomen dat ex-werknemers hun oude werkgever gaan concurreren. Het zijn geen westsvoorstellen die ik behandel dus ik weet er het fijne niet van. Het is zeker zo dat ze geen juridische schoonhiedsprijs verdienen, maar in alle gevallen is het niet louter een objectief oordeel dat hier door de meerderheid van de EK wordt geveld, hoezeer de dames en heren dat ook willen doen geloven. Het zijn wetsvoorstellen die iets willen moderniseren in de oude vertrouwde orde en in alle gevallen was dat een doorn in het oog van de gevestigde belangen daarbinnen, die daar ook luidkeels melding van maakte. En daar is de Kamer voor gezwicht, het is een in veel gevallen een conservatieve politieke reflex. Want als alleen de rechtmatigheid, consistentie en uitvoerbaarheid de aanleiding zouden vormen voor dit nee der senatoren, dan zouden ze hun rug veel vaker recht moeten houden. En dat doen ze niet: ze zijn alleen consequent als het hen zo uitkomt.
jun 16	Drie keer reinventing public sphere Een drukke week was het. Drie keer heb ik mijn verhaal over �Koning Burger & reinventing public sphere� mogen doen. Dat is het verhaal van � kort samengevat � hoofdstuk 8 van het boek, waarin ik tien �ontwerpprincipes�aandraag voor een herontwikkeling van het publieke domein. Dat hoofdstuk blijkt � een half jaar na verschijnen � zijn weg gevonden te hebben naar ambtelijke diensten, professionele dienstverleningsorganisaties en organisatie-adviesbureaus, die er kennelijk iets in herkennen en met de auteur in discussie willen. Dat is natuurlijk het mooiste wat je je als schrijver kan wensen. Maandag mocht ik een �inspiratiebijeenkomst� van het organisatieadviesbureau Van Nimwegen & partners uit Amsterdam van munitie voorzien. Van Nimwegen is een bureau dat veel doet op het terrein van volkshuisvesting en leefbaarheid en in die hoedanigheid weten de adviseurs alles over inspraak, bewonersinvloed, leefbaarheid en zijn zij dagelijks getuigen van de schermutselingen tussen het private belang en de publieke zaak. Dus dat is altijd leuk discussi�ren. Donderdag reisde ik in de vroege avond naar Tilburg waar in het gebouw Villa Media zich zo�n veertig ambtenaren op vrijwillige basis hadden verzameld om daar informeel over de ambtelijke professionaliteit, omgang met burgers, de loyaliteit ten opzichte van het politieke bestuur te spreken. Dat doen ze vaker en dit keer was het idee om dat te doen aan de hand van het verhaal van Koning Burger. Bij die gelegenheden behandel ik de basisformule van het boek (opmars burgers naar publieke domein + aftocht publieke dienstverleners uit het publieke domein = zelfbedieningszaak Nederland). In feite is dat de formule die een aantal culturele ontwikkelingen van de laatste halve eeuw samenvat, en mijn voordracht is dus in feite een behandeling van de recente moderne geschiedenis van Nederland. Zeg maar: onze eigen geschiedenis, en dat maakt het juist zo leuk. In Tilburg was de discussie geanimeerd, en ging het vooral over de stelling dat ook ambtenaren niet alleen dienaars zijn en moeten luisteren, maar vooral ook iets te vertellen hebben en professionals zijn. Hoe kan je vanuit die hoedanigheid nu echt een dialoog met burgers aangaan? In feite was dat ook het thema van de derde presentatie deze week. Vrijdagochtend voor de dienst Stadsontwikkeling in Den Bosch, die een speciale managementteamdag had georganiseerd in een traject waarin de dienst haar burgergerichtheid (wat iets anders is dan klantgerichtheid) wil optimaliseren. Alle leden van het managementteam hadden nagenoeg het gehele boek gelezen, en dat had ik nog niet eerder meegemaakt. Meestal is er een persoon die het heeft gelezen en weet de rest van niks. Maar in Den Bosch had men er echt over nagedacht en op gereageerd. Adviesbureau De Beuk, die het traject hier begeleid, had hen gevraagd welke ontwerpprincipes het meest tot de verbeelding spreken. Dat waren: 1. Zoek de fontlinie op; 2. Geen professionals een gezicht; 3. Hou bureaucratische verplichtingen binnen de perken; 4. Behandel burgers zoals je zelf ook behandeld wil worden. Het lijkt eenvoudig, maar organiseer dat maar eens. Het was in ieder geval erg leuk om daar het debat over aan te gaan. Ik kom daar altijd vrolijk vandaan. Nederland wordt veel beter bestuurd dan we geneigd zijn te denken. Wie de ontwerpprincipes er nog eens op na wil slaan, moet even zoeken op de Koning Burger-pagina van deze site. De lijst is opgenomen in de publcaties onder aan de pagina. Klik hier. De powerpoint van Den Bosch (ik pas ze bij elke presentatie weer iets aan) is eveneens te bekijken. Klik: hier.
jun 10	Het Kabinet danste in BO1 Zaterdagavond 10 juni vormden meerdere ruimten in ons wooncomplex BO1 het podium van een unieke dansproductie van het Amsterdamse choregrafencollectief �Het Kabinet Danst�. In meerdere huiskamers en in de hoven in het woonblok vertoonden dansers hun kunsten op basis van een choreografie waarin een tapijt centraal staat. Dat gebeurt in het kader van het dansfestival Tapijt& dat van 9 tot 24 juni steeds op andere locaties in Amsterdam 14 voorstellingen �op tapijt� ten tonele zal brengen. De voorstelling in BO1 op zaterdag 10 juni vormde de zogenaamde �route 2� van dit festival. Kijk voor het totale programma op: www.hetkabinetdanst.nl
jun 8	VAN VERZORGINGSSTAAT NAAR VERZORGINGSSTAD Ter gelegenheid van haar 25-jarig bestaan organiseerde het Nederlands Genootschap Sociale Zekerheid vandaag een symposium in het prachtige Interpolis-gebouw in Tilburg. Het thema was: Van verzorgingsstaat naar verzorgingsstad. Aan mij was de eer toebedacht een soort algemene inleiding te houden over de vraag of de publieke sector beter binnen een gedecentraliseerd gemeentelijk domein uit de verf komt, dan in het domein van de nationale staat. Daar valt veel over te plussen en minnen, maar vast staat dat de decentralisatie gewoon doordendert (zie WMO, verdere onttakeling AWBZ) terwijl de institutionele krachten al lang weer het lokale niveau ontstijgen (schaalvergroting, fusiegolf, zie bijvoorbeeld de zorgverzekeraars). Kortom: of het er allemaal zoveel beter van wordt is zeer de vraag. Vast staat wel dat de discussie �lokaliseert� en het denken meer gericht is op praktische resultaten en vormen van samenwerking. Daarvoor heb ik een soort agenda van discussiethema�s gepresenteerd, kwesties die het komend decennium binnen de publieke sector aan de orde zijn. Dat zijn kort samengevat: het denken in termen van menselijke betrekkingen in plaats van processen en producten, de herijking van professionaliteit, het outreachend werken (ori�ntatie op de leefwereld als professioneel werkterrein), het herdefini�ren van het uniforme principe van gelijke behandeling, het aansturend van professionele organisaties: bindend leiderschap, lokale dwarsverbanden en ketens in de publieke dienstverlening, emancipatie van centrumgemeenten en einde van provincies, doordecentraliseren naar instellingen en burgers (pgb�s). Ik had een aandachtig gehoor van zo�n tachtig mensen, maar toen de heren (en een enkele dame) daarna over sociale zekerheid gingen discussi�ren had ik toch het idee in een andere wereld te zijn beland. Een oude wereld van het beheersen van aantallen, van geharrewar over wat publiek en privaat kan, over wat er wel en niet aan de markt overlaten, over aanbesteden en uitbesteden. Het waseigenlijk een mooi illustratie van mijn stelling dat er inde permanente reorganisatie van de Nederlandse verzorgingsstaat verschillende bewegingen over elkaar heen schuiven. Dominant daarin is nog steeds het denken vanuit instituties, functies en organisaties, het denken van uit competenties en professies is daar vooralsnog volkomen ondergeschikt aan. Iedereen vindt het sympathiek, maar gaat daarna over tot de orde van de oude dag. Wie de powerpoint-presentatie er op na wil slaan, kan klikken op NGSZ-presentatie: van verzoringsstaat naar verzorgingsstad.
jun 2	MWD-lezing: de nieuwe professionals Twaalf jaar geleden, op 1 juli 1994, hield ik de zogenaamde MWD-lezing, een jaarlijkse lezing die sinds midden jaren tachtig wordt georganiseerd door de opleiding maatschappelijk werk en dienstverlening aan de Hogeschool van Amsterdam. Dit jaar viel mij opnieuw de eer ten deel. Voor de grap ben ik in mijn digitale archieven op zoek gegaan naar mijn lezing van 1994, die ik toen mocht houden naar aanleiding van het verschijnen van het pamflet �Naar een modern paternalisme�. En wat blijkt: de lezing van 1994 had ik met wat kleine wijzigingen zo weer kunnen afsteken. Zij is eigenlijk onthutsend actueel. Toch kan je niet zeggen dat er niets is veranderd. Dat bleek ook wel tijdens de discussie vanmiddag na afloop van mijn lezing voor zo'n honderd aanwezigen in het Auditorium in de top van het gebouw van de Hogeschool Amsterdam aan de Wibautstraat (zie foto). Er is veel beweging om er-op-af- te-gaan en het veilige kantoor achter zich te laten. Erg aardig is bijvoorbeeld dat de er-op-af-methodiek die ooit in Amsterdam door de Vliegende Hollander (een hulpbrigade die op het laatste moment huisuitzettingen probeerde te voorkomen) is ontwikkeld, inmiddels door het maatschappelijk werk en de schuldhulpverlening in Amsterdam wordt omarmd. Liddy Vonk vertelde daar in een coreferaat na mijn lezing een aansprekend verhaal over. Kortom, de nieuwe professionals komen er wel degelijk, zij het dat ze nog steeds op tal van procedurele, bureaucratische en institutionele bezwaren stuiten. Het gaat dus langzaam, ik sluit niet uit dat ik over twaalf jaar (ik ben dan 64) opnieuw wordt uitgenodigd. Laten we hopen dat niet nodig zal zijn. Zowel de lezing van 1994, als de powerpoint-presentatie van mijn voordracht van vandaag staan op de site. Kijk onder de knop journalist bij lezingen of klik op: MWD-lezing 1994 en/of MWD-lezing 2006: De nieuwe professionals Deze kost even tijd want het is een fors bestand.
jun 1	Waterland-discussie over paternalisme Gisteren organiseerde de stichting Waterland, een van de leukste gezelschappen voor linkse intellectuelen die ons land rijk is, een debat in de Balie over paternalisme, een thema dat weer helemaal in is. Aangezien ik in 1994 samen met Paul Kuypers auteur was van het pamflet: *Naar een modern paternalisme*, geld ik als een van de founding fathers van het begrip en dan kan een uitnodiging voor zo�n discussie ook niet uitblijven. En ik doe graag mee, want het blijft interessant, hoewel de discussie nu wel onder een heel ander ideologisch gesternte wordt gevoerd dan 12 jaar geleden. Maar dat terzijde. Er waren zo�n dertig mensen aanwezig in de salon van De Balie, veel Waterlanders en als genodigden Leonard Geluk, CDA-wethouder te Rotterdam, Jeroen Dijsselbloem (PvdA-TK-lid), Paul Frissen (hoogleraar bestuurskunde Tilburg) en Evelien Tonkens (hoogleraar actief burgerschap Amsterdam). Tussen hen ontstond, zoals altijd bij dit soort discussies, de nodige spraakverwarring over wat nu wel en wat nu niet mag. Is een intimiderend huisbezoek van een sociale rechercheur van de sociale dienst toelaatbaar paternalisme bijvoorbeeld? Het antwoord is nee, maar dat wil niet zeggen dat huisbezoek fout is. En dan wordt het al snel heel ingewikkeld. Wat ik aan de discussie over gehouden heb is het woord �confrontatie�. Hedendaags paternalisme is niet het implanteren van een moraal (want wat zou dat dan precies moeten zijn?) maar het confronteren van mensen mensen met een moraal, het is ze lastig vallen met een publieke moraal, het is ze confronteren met zichzelf. Die confrontatie is in de moderne samenleving wegge�bd, weggeorganiseerd, weggewoven. Teveel wordt ongemoeid gelaten. Want burgers bepalen zelf wat goed voor hen is, dus is afzijdigheid de norm geworden. En de tendens is nu dat we daar van aan het terug komen zijn. Omdat we last hebben van elkaar in het publieke domein, omdat mensen in zinledigheid wegzinken, omdat mensen de kluit belazeren (uitkeringsfraude) dan wel schaamteloos graaien in de publieke kas (topsalarissen in de publieke sector). Van al die gedragingen willen we het vanzelfsprekende wegnemen, we willen het ondervragen, we willen dat mensen het rechtvaardigen of we willen de helpende hand bieden om in vastgelopen situaties een andere richting in te slaan. We willen kortom mensen met zichzelf confronteren. En als dat normaal is dan betekent dat heel veel voor publieke professionals, voor hoe en waar ze opereren. Enfin, zie mijn boek Koning Burger. Kortom, het was � zoals zo vaak � een interessante discussie in de Balie. Maar gaat u vooral even kijken op de site van Waterland: www.waterlandstichting.nl. En abonneert u op de altijd interessante elektronische Nieuwsbrief. Waterland is een progressieve denktank die de linkse leegte te lijf gaat en antwoorden wil formuleren op de nieuwe uitdagingen van deze tijd. Waterland werkt aan een nieuw links verhaal over vrijheid, gelijkheid en solidariteit, daartoe ge�nspireerd door de rijke tradities van het progressieve denken. Waterland onttrekt zich bewust aan bestaande politieke scheidslijnen en neemt een onafhankelijke positie in tegenover de progressieve politieke partijen. Ons doel is een nieuwe intellectuele doorbraak te bewerkstelligen, middels een verzoening tussen socialisme en liberalisme die past bij de problemen van deze tijd. De signatuur die wij daarvoor kiezen is het sociaal-individualisme : iedereen moet zich in vrijheid en bestaanszekerheid kunnen ontplooien, in zelf gekozen gemeenschappen, zonder anderen te schaden (�gelijkheid in keuzevrijheid').