Op 23 november ging de film "Oud worden doe je liever niet alleen" in Woerden in première. De film is gerealiseerd door Stichting Thuis in Welzijn, bedenker van het Thuishuisproject, en geeft een inkijkje in het dagelijkse leven in het Thuishuis. Waarom kozen de bewoners voor het Thuishuis en hoe gaat het met ze? Ook wordt in de film stilgestaan bij het Thuisbezoek, de andere pijler van het Thuishuisproject. Het is een mooi voorbeeld van mensen de controle over hun eigen leven teruggeven.

Gedwongen tot bescheidenheid

‘Kan iemand me uitleggen waarom uitgerekend een kabinet met de PvdA de complete corporatiesector naar de slachtbank wil leiden?’ Met deze tweet uitte de Tilburgse corporatiebestuurder (en toekomstig lid van het Aedes-bestuur) René Scherpenisse (@scherpenisseR, zie foto hieronder) zijn frustratie over het regeerakkoord van het kabinet-Rutte II. Hij voegde er nog een samenvattende hashtag aan toe: #wegkwijt.

Het oogt inderdaad tamelijk onbegrijpelijk om onder de paragraaf Woningmarkt van het regeerakkoord de handtekening te zien van de partij die nog geen vijf jaar geleden de wijkaanpak haar grootste politieke prioriteit maakte, met de corporatiesector als grootste bondgenoot. Nu moeten dezelfde corporaties weer het gemeentelijke hok in, zich beperken tot ‘het bouwen, beheren en verhuren van sociale woningen’ en extra huurinkomsten in Den Haag inleveren.

Toch is het wat wereldvreemd om te doen alsof deze paragraaf uit regeerakkoord een complete verrassing is. Je kon het zien aankomen. Het Haagse chagrijn over de corporatiewereld was - óók in PvdA-kringen - de laatste jaren steeds verder op stoom geraakt. De Maserati van Rochdale-bestuurder Mölenkamp, zijn vastgoedgerommel, de SS Rotterdam, Vestia, het jaarlijkse rijtje van bestuurders die zich in hun salariëring werkelijk niets gelegen laten liggen aan de eigen governancecode en ook geen enkele aanstalten maken om daar in de toekomst verandering in aan te brengen. Dacht men in corporatieland nu echt dat dat alles zonder politieke gevolgen zou blijven?

Dit regeerakkoord presenteert de rekening van een decennium bestuurlijke hooghartigheid. Dat is wrang omdat daarin geen oog is voor de vele mooie dingen die tot stand zijn gebracht. Tegelijkertijd is het ook terecht omdat de sector niet in staat bleek orde op zaken te stellen en tot een overtuigende mores te komen waaraan iedereen zich ook nog eens zou houden. De corporatiesector bleek uiteindelijk niet meer dan een verzameling koninkrijkjes, waarin bestuurders hun koninklijke gang konden gaan. Nu worden de koninkrijkjes hardhandig bij de gemeentelijke les gebracht en gedwongen tot bescheidenheid.

Voor de grote volkshuisvestingsjongens is dat schrikken. Voor de corporaties die de gemeentegrenzen eigenlijk nooit ontstegen zijn valt het allemaal mee. Wat dat betreft kan Tiwos, de Tilburgse corporatie waar René Scherpenisse bestuurder van is, als voorbeeld dienen. Lokaal georganiseerd, actief betrokken in wijken, gericht op gemeenschappen en ouderwetse ‘verheffing’. Er is geen enkele reden om te bedenken dat de gemeente Tilburg deze corporatie naar de slachtbank zou willen leiden. En dan lukt het zelfs de PvdA in Den Haag ook niet.

Deze column is eind november verschenen in Aedes Magazine, nr. 11/2012.

Prem neemt het op voor de bewoners van Vierlingsbeek die de dreigende sluiting van bibliotheek weten tegen te houden door de bibliotheek zelf in beheer te nemen.

Het is al een maand uit, maar mij was dit nieuwe tijdschrift geheel ontgaan. Een mooie staalkaart van initiatieven van burgers die het heft in handen nemen, op de markt gebracht door het ministerie van BZK en Aedes. Op de voorkant een mooie foto van 'onze'Floor Ziegler van de Noorderprakkamer in Amsterdam-Noord. Klik op de foto om het pdf-bestand van het tijdschrift te downloaden. Het tijdschrift maakt overigens deel uit van een nieuw weblog site: tijdvoorsamen.nl. waarin BZK de veranderende relatie tussen samenleving en overheid wil belichten.

Er is de afgelopen weken hard aan gewerkt door mij en door de vormgevers, maar het werk is nu af. Komende week gaat het boek CANON maatschappelijke opvang naar de drukker. Het is een prachtig boek geworden, waarin in 80 pagina de rijke geschiedenis van de opvangsector wordt belicht. Met maar liefst zo'n 130 illustraties. Hierboven treft u de cover aan, hou de site www.canonopvang.nl de komende dagen in de gaten als u precies wil weten wanneer het boekje van de pers rolt en waar u het kan bestellen.

Vandaag was de conferentie georganiseerd door de bewonersorganisatie van Wanningstate, een flatcomplex voor senioren in Zwolle. De bewonersgroep wil meer zelf doen, maar vinden de instituties wel welwillend, maar niet echt bereid om zeggenschap weg te geven. Corporatie Openbaar Belang  bijvoorbeeld heeft grote aarzeling om bewoners te betrekken bij de toewijzing, en laat de bewonersorganisatie elk jaar bungelen met de vraag of ze een woning als werkatelier mogen gebruiken. Er waren zo'n zestig mensen in het Deltion-college in Zwolle, en het was een informatieve middag. Laten we hopen dat Openbaar Belang wat meer durf betoont.

Hier kunt u mijn presentatie bekijken.

Vermogensoverdracht

Wouter Beekers pleit in zijn recente proefschrift Het bewoonbare land, waarin hij op boeiende wijze de geschiedenis van de volkshuisvesting beschrijft, voor een nieuwe verwevenheid van woningcorporaties met de civiele maatschappij, de wereld van burgers en hun verbanden. Burgers zouden zich de volkshuisvesting weer moeten kunnen toe-eigenen, zo luidt zijn conclusie.

    In het licht van de geschiedenis klinkt dat wat vreemd, want Beekers beschrijft de ontwikkeling van de volkshuisvesting nu juist als een stelselmatige overwinning van de professionele logica op de associatieve logica. Anders gezegd: de professionals hebben de amateurs (huurders, bewoners, burgers) het nakijken gegeven; een slag die eind twintigste eeuw definitief beslecht werd toen corporaties zich ontdeden van hun verenigingsstructuur en de nieuwe Raden van Bestuur en Toezicht in het beste geval nog wat lardeerden met adviesraden die vooral mochten meedenken maar verder geen potten konden breken.

   Volgens Beekers moeten we niet terug naar de oude verenigingen, maar wat er dan wel moet gebeuren blijft bij hem in het vage. Op het einde van zijn goed gedocumenteerde boek produceert hij wat magere alinea’s over het toelaten van nieuwe associaties en gedeelde koopconstructies. Beekers toont zich hier te bescheiden, want zijn geschiedenisbeschrijving maakt helder duidelijk dat corporaties voor een fundamentele keuze staan. Beheren zij maatschappelijk kapitaal dat algemeen en publiek is en dus vooral zal worden toegeëigend door overheden en politici (die daar dan ook gretig beslag op leggen) of is dat kapitaal dat door burgers en hun gemeenschappelijke verbanden is opgebracht en ook uiteindelijk door burgers aangewend moet kunnen worden.

    Wie bij die eerste optie blijft steken, raakt in een eindeloos getouwtrek verzeild met politici en overheden die voor hun eigen begrotingsproblemen bij corporaties gaan ‘pinnen’. Dat is wat we nu zien gebeuren. Wie de tweede optie beproeft, onderzoekt de kunst van het loslaten. Die corporatie begint na te denken hoe vermogens en beslissingen kunnen worden overgedragen aan burgers. Die brengt flaxomplexen in zelfbeheer, die laat renovaties door burgers zelf uitvoeren via woninggebonden budgetten, die durft bewoners zelf te laten toewijzen, die juicht het ‘right to challenge’ toe, waarmee burgers zich publieke taken kunnen toe-eigenen, die investeert in trusts en bewonersbedrijven, die denkt na over vermogensoverdracht naar bewoners via gedeelde koopconstructies, die maakt het kapitaal te gelde voor investeringen in burgerkracht.

    Die tweede optie is ingewikkeld en riskant, maar ook spannend en dynamisch. Zij maakt de professionele logica weer dienstbaar aan het vermogen van burgers. Het mooie van deze weg is echter vooral dat zij de geschiedenis rond maakt; want zo is het ook allemaal begonnen.

Deze column is eind oktober verschenen in Aedes Magazine, nr. 10/2012.